Που θα πρέπει να εστιάσουν τις ενέργειές τους οι Έλληνες ελαιοπαραγωγοί, που προσανατολίζονται να διεισδύσουν στην αυστριακή αγορά καθώς τι πρέπει να προβάλουν, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη παρουσία των ελληνικών επιχειρήσεων στον κλάδο του ελαιολάδου στη αυστριακή αγορά, αναφέρεται σε ενημερωτικό σημείωμα-μελέτη του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της πρεσβείας μας στη Βιέννη.
Το ελαιόλαδο αποτελεί δημοφιλές προϊόν διατροφής στην Αυστρία, με μεγάλη αποδοχή από το καταναλωτικό κοινό ως βασικό συστατικό της υγιεινής μεσογειακής διατροφής. Το ιταλικό ελαιόλαδο κατέχει τα πρωτεία στις προτιμήσεις των Αυστριακών καταναλωτών σε premium επώνυμα προϊόντα ελαιολάδου, ωστόσο και η αξία των πωλήσεων του ελληνικού ελαιολάδου γνωρίζει αξιόλογη ανάπτυξη τα προηγούμενα χρόνια, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη, από πλευράς πωλήσεων, της αγοράς του ελαιολάδου στη Αυστρία.
Από συγκριτική αποτίμηση του αυστριακού εξωτερικού εμπορίου ελαιολάδου συνάγεται αύξηση της συνολικής κατανάλωσης, αφού, ενώ κατά την τελευταία δεκαετία η ποσότητα των συνολικών εισαγωγών ελαιολάδου παραμένει σχεδόν στα ίδια επίπεδα, οι εξαγωγές προϊόντων ελαιολάδου σημειώνουν πτώση 23%. Η αυξανόμενη ζήτηση για βιολογικά προϊόντα στη Αυστρία, λόγω της αποδοχής της διατροφικής τους αξίας από τον Αυστριακό καταναλωτή καθώς και η παρουσία στην αγορά νέων προϊόντων, όπως αρωματισμένο ελαιόλαδο, θα συμβάλουν θετικά στη ζήτηση ελαιολάδου στη αυστριακή αγορά. Εάν οι τιμές των τροφίμων ακολουθήσουν έντονα αυξητική πορεία, θα μπορούσε να παρατηρηθεί μεταστροφή της ζήτησης από προϊόντα premium, και ενίσχυση της κατανάλωσης φθηνότερων προϊόντων.
Το τυποποιημένο ελληνικό ελαιόλαδο έχει κατακτήσει ικανοποιητική θέση τοποθέτησης στα μεσαία και υψηλότερα ράφια των καταστημάτων, όπου τοποθετούνται κατά κανόνα ποιοτικά και επώνυμα προϊόντα, μαζί με τα ιταλικά ελαιόλαδα.
Η συγκέντρωση του λιανικού εμπορίου τροφίμων σε τέσσερεις επιχειρηματικούς ομίλους, που δραστηριοποιούνται στις όμορες χώρες, έχει διαμορφώσει υψηλές προϋποθέσεις εισόδου στην αγορά. Θα πρέπει, επίσης, να λαμβάνεται υπ΄όψιν πιθανή άνοδος των πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας σε όλα τα κανάλια διανομής.
Στην Αυστρία οι εμπορικές εκθέσεις του κλάδου των τροφίμων έχουν περιορισμένη διεθνή εμβέλεια. Η πλέον σημαντική έκθεση τροφίμων που πραγματοποιείται, ετησίως, κάθε Νοέμβριο στο Σάλτσμπουργκ είναι η Alles für den Gast Herbst, με συμμετοχή περί των 700 εκθετών, χωρίς, όμως, έντονο επαγγελματικό χαρακτήρα.
Οι Έλληνες παραγωγοί που προσανατολίζονται στην αυστριακή αγορά:
- Θα πρέπει να εστιάσουν στην προώθηση εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου. Το ελληνικό τυποποιημένο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, μεταξύ άλλων και προϊόντα ΠΟΠ/ΠΓΕ, προσφέρεται στην αυστριακή αγορά σε παρόμοιες τιμές σε σχέση με άλλα, ανάλογης ποιότητας ελαιόλαδα, κυρίως από την Ιταλία. Αντίθετα, στα μείγματα ελαιολάδου τα ελληνικά επώνυμα προϊόντα υστερούν τιμολογιακά έναντι αντίστοιχων προϊόντων μεγάλων πολυεθνικών εταιριών, που διακινούν κυρίως μείγματα ελαιολάδου. Προϊόντα ελαιολάδου από επιλεγμένους ελαιώνες μικρών παραγωγών και ιδιαίτερων οργανοληπτικών χαρακτηριστικών, με ιδιαίτερη γεύση, συσκευασία και αισθητική παρουσίαση του προϊόντος, έχουν αυξημένες πιθανότητες τοποθέτησης σε καταστήματα delicatessen, τα οποία απευθύνονται σε καταναλωτικό κοινό υψηλής εισοδηματικής στάθμης και ανταποκρίνονται στις προτιμήσεις των Αυστριακών για εκλεκτά, αυθεντικά, premium κατηγορίας προϊόντα διατροφής
- Θα πρέπει να προβάλουν την άυλη προστιθέμενη αξία της εικόνας και της φήμης του ελληνικού ελαιολάδου, ήτοι των ιδιαίτερων ποιοτικών χαρακτηριστικών, στις βιώσιμες, παραδοσιακές και φιλικές στο περιβάλλον πρακτικές καλλιέργειας, συγκομιδής και ελαιοκόμησης και της μοναδικότητας των ελληνικών προϊόντων ΠΟΠ / ΠΓΕ. Στο ανωτέρω πλαίσιο, οι προοπτικές για μεγαλύτερη παρουσία των ελληνικών επιχειρήσεων στον κλάδο του ελαιολάδου στη αυστριακή αγορά παραμένουν πολύ θετικές
Πιο αναλυτικά:
Στην αυστριακή αγορά κυριαρχούν, βάσει όγκου πωλήσεων βρώσιμων ελαίων, το ηλιέλαιο και το κραμβέλαιο. Η κατά κεφαλή κατανάλωση βρώσιμων ελαίων στην Αυστρία ανέρχεται σε 13,1 κιλά, ενώ η χώρα παράγει περίπου το 25% των αναγκών της σε ανωτέρω προϊόντα. Το ελαιόλαδο αποτελεί ένα δημοφιλές προϊόν στην Αυστρία, κυρίως λόγω της υιοθέτησης ενός προτύπου υγιεινούς διατροφής, της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των καταναλωτών για τις ευεργετικές ιδιότητες του ελαιολάδου καθώς και της δημοτικότητας των διατροφικών προτύπων της μεσογειακής διατροφής (ιταλική, ισπανική και ελληνική κουζίνα). Η κατά κεφαλή κατανάλωση ελαιολάδου στην Αυστρία εκτιμάται σε περίπου 1,1 κιλό. Δημοφιλή παραμένουν, επίσης, έλαια με υψηλό ποσοστό ακόρεστων λιπαρών οξέων, όπως το σησαμέλαιο και το έλαιο σπόρων κολοκύθας
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΥΣΤΡΙΑΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ
- Καταναλωτικές προτιμήσεις
Οι αυστριακοί καταναλωτές είναι απαιτητικοί ως προς την ποιότητα και την τήρηση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας των προϊόντων διατροφής και δίνουν μεγάλη προσοχή στην πιστοποίηση των προϊόντων, καθώς και την ανάδειξη στην ετικέτα των ποιοτικών χαρακτηριστικών, της ταυτότητας και της προέλευσης των προϊόντων.
Στη λιανική πώληση ελαιολάδου στην τοπική αγορά κυριαρχεί κατά κανόνα η συσκευασία με περιεχόμενο 500ml ενώ σε μικρότερη κλίμακα απαντώνται συσκευασίες των 250ml, 750ml και ενός λίτρου. Ως προς τις συσκευασίες κυριαρχεί η χρήση γυάλινων συσκευασιών, ωστόσο δεν απουσιάζουν καλαίσθητα μεταλλικά λευκοσιδηρά δοχεία τόσο στη χονδρική, όσο και στη λιανική πώληση, αλλά και κεραμικά μπουκάλια, πρωτίστως σε ελαιόλαδο που προσφέρεται προς πώληση σε καταστήματα delicatessen.
Σημαντική παράμετρος προτίμησης παραμένει και η σχέση ποιότητας/τιμής.
- Προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας
Αν και το επώνυμο ελαιόλαδο καταλαμβάνει σημαντικό μερίδιο πωλήσεων, εξίσου αξιόλογο είναι επίσης και το μερίδιο αγοράς προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, όπως BILLA Clever και Ja!, DESPAR και S Budget (SPAR Gruppe), Primadonna (discounter Lidl), Bellasan και Castello (discounter Hoffer) και San Fabio (discounter Penny). Ελαιόλαδα ιδιωτικής ετικέτας προσφέρονται προς πώληση μέσω όλων των καναλιών διανομής τόσο από discounters, όσο και από αλυσίδες super market, ενώ αφορούν και σε ελαιόλαδο βιολογικής γεωργίας καθώς και προϊόντων ΠΟΠ/ΠΓΕ.
Το μερίδιο αγοράς των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας στο αυστριακό λιανεμπόριο τροφίμων ανέρχεται, σύμφωνα με το ινστιτούτο έρευνας αγοράς GfK, σε περίπου 43% στις αλυσίδες σούπερ μάρκετ και σε 74% στις εκπτωτικές αλυσίδες.
3. Βιολογικά προϊόντα
Η αυστριακή αγορά βιολογικών προϊόντων είναι ταχέως αναπτυσσόμενη, άκρως ανταγωνιστική και απαιτητική ως προς την ποιότητα και τις τηρούμενες προδιαγραφές και συνεπώς η απόκτηση και διατήρηση μεριδίου αγοράς σε αυτήν προϋποθέτει προϊόντα υψηλής ποιότητας και ανάπτυξη σταθερών συνεργασιών με εξειδικευμένα καταστήματα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι μεγάλες αυστριακές αλυσίδες λιανεμπορίου συνεργάζονται στενά με τους τοπικούς παραγωγούς βιολογικών προϊόντων και έχουν αναπτύξει, παράλληλα, ιδιωτικές ετικέτες που συνέβαλαν καταλυτικά στην αύξηση του μεριδίου των πωλήσεων προϊόντων βιολογικής παραγωγής. Το μερίδιο αγοράς βιολογικών προϊόντων στην Αυστρία ανέρχεται σε περίπου 11,3 % επί της συνολικής αγοράς τροφίμων
Το ελαιόλαδο βιολογικής γεωργίας πωλείται τόσο σε εξειδικευμένους λιανοπωλητές βιολογικών προϊόντων, όσο και στις μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικής πώλησης. Η ανταγωνιστική αυστριακή αγορά και η παρουσία πολλών βιολογικών ετικετών συμπιέζει τις τιμές λιανικής πώλησης βιολογικού ελαιολάδου, με αποτέλεσμα οι τιμές να μην διαφέρουν σημαντικά από τα προϊόντα συμβατικής γεωργίας.
- Δίκτυα διανομής
Η αυστριακή αγορά τροφίμων κυριαρχείται από τέσσερις ομίλους αλυσίδων καταστημάτων λιανεμπορίου, οι οποίοι ελέγχουν περί του 90% συνολικού όγκου στο λιανικό εμπόριο τροφίμων. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Αυστριακής Επιτροπής Ανταγωνισμού, ο όμιλος Spar είναι ο μεγαλύτερος λιανοπωλητής τροφίμων με ακαθάριστες πωλήσεις περίπου 9 δισεκ. Ευρώ και μερίδιο αγοράς 35%. Ακολουθούν η αλυσίδα Rewe (Billa, Billa Plus, Penny και Adeg) με 31,3% και οι δύο discounters, Hofer και Lidl, με μερίδια 17,8% και 7% αντίστοιχα. Η MPreis καταλαμβάνει την πέμπτη θέση με μερίδιο 3,5%, κατέχοντας σημαντικά υψηλότερα περιφερειακά μερίδια αγοράς στο Τιρόλο. Ως προς τα δίκτυα διανομής, σχεδόν το σύνολο των λιανικών πωλήσεων τροφίμων πραγματοποιείται μέσω καταστημάτων. Τα ελληνικό ελαιόλαδο κατέχει αξιόλογο μερίδιο της αυστριακής αγοράς, παράλληλα με άλλα ελληνικά προϊόντα υψηλής αναγνωρισιμότητας, όπως φέτα, γιαούρτι και ελιές.
Οι Έλληνες εισαγωγείς που δραστηριοποιούνται στην Αυστρία, προμηθεύουν ελληνικά εστιατόρια, καταστήματα πώλησης ελληνικών τροφίμων και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διαθέτουν ίδιες επιφάνειες πώλησης
- Τιμές
Ως προς τις τιμές πώλησης λιανικής καταγράφονται μεγάλες διακυμάνσεις. Τα ακριβότερα ελαιόλαδα προσφέρονται σε καταστήματα delicatessen, ενώ υψηλές τιμές πώλησης επιτυγχάνουν και τα ΠΟΠ/ΠΓΕ προϊόντα. Όσον αφορά στις συσκευασίες των 500 ml οι τιμές εξαιρετικά παρθένου ελαιολάδου κυμαίνονται σε επώνυμα προϊόντα στις μεγάλες αλυσίδες λιανεμπορίου: από 12,00 έως 28,00 Ευρώ, ενώ τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας από 5,00 έως 13,00. Στα καταστήματα Delicatessen προσφέροντα προϊόντα που μπορεί να αγγίζουν και τα 35 Ευρώ.
ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
- Εξωτερικό εμπόριο ελαιολάδου Αυστρίας
Όπως προκύπτει από τα στατιστικά στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας, η αξία των εισαγωγών Αυστρίας της ανωτέρω ομάδας προϊόντων αναπτύχθηκε σε σημαντικό βαθμό από 35,764 εκατ. ευρώ το 2014 σε 61,897 εκατ. ευρώ το 2023 (αύξηση 73,07%), ωστόσο, σε όρους ποσότητας, οι εισαγωγές ελαιολάδου παρέμειναν σχεδόν στάσιμες περί των 10.000 τόνων.
Κατά το ίδιο χρονικό διάστημα, οι εξαγωγές της Αυστρίας παρέμειναν σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα και ανήλθαν το 2023 σε 7,458 εκατ. ευρώ / 1,044 εκατ. τόνους. Δεδομένης της σχεδόν μηδαμινής παραγωγής ελαιολάδου στην Αυστρία, συμπεραίνεται ότι οι ανωτέρω ποσότητες επανεξήχθησαν κυρίως σε γειτονικές χώρες, όπως Γερμανία, Ελβετία και Ουγγαρία, στο πλαίσιο της δραστηριοποίησης αλυσίδων λιανεμπορίου σε όμορες χώρες .
| Ελαιόλαδο CN 1509 | 2014 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | % Μεταβολή 2023- 2014 |
| Αξία εισαγωγών (€) | 35.764.792 | 48.572.948 | 42.581.699 | 48.163.224 | 46.036.358 | 61.897.411 | 73,07% |
| Ποσότητα εισαγωγών (Kg) | 10.517.930 | 11.499.364 | 10.873.535 | 11.697.776 | 10.549.247 | 10.339.693 | -1,69% |
| Αξία εξαγωγών (€) | 5.988.010 | 15.180.590 | 10.364.209 | 10.289.747 | 7.636.753 | 7.458.522 | 24,56% |
| Ποσότητα εξαγωγών (Kg) | 1.356.418 | 3.331.406 | 2.447.108 | 2.137.032 | 1.362.625 | 1.044.304 | -23,01% |
Πίνακας 1: Εξωτερικό εμπόριο ελαιολάδου, Αυστρία 2014-2023, Πηγή: UN Comtrade
- Αυστριακές εισαγωγές ελαιολάδου
Ο σημαντικότερος προμηθευτής ελαιολάδου της Αυστρίας κατά το 2023 υπήρξε η Ιταλία (27,48 εκατ. ευρώ με μερίδιο 44,4% επί των συνολικών εισαγωγών, ενώ ακολουθούν στη 2η θέση η Ελλάδα (15,10 εκατ. ευρώ), η Ισπανία (12,00 εκατ. ευρώ) και η Γερμανία (5,56 εκατ. ευρώ). Υπογραμμίζεται, ότι οι εισαγωγές που προέρχονται από τις ανωτέρω τέσσερις πρώτες χώρες αντιστοιχούν σε 97,20% των συνολικών εισαγωγών Αυστρίας, καθώς και ότι σχεδόν το σύνολο των εισαγωγών ελαιολάδου στην Αυστρία προέρχεται από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
| Θέση (2023) | Εισαγωγές Αυστρίας σε ευρώ | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | % επί συνόλου | % μεταβολή |
| 1 | Ιταλία | 20.532.342 | 17.726.768 | 18.131.628 | 20.439.648 | 27.485.062 | 44,40% | 33,86% |
| 2 | Ελλάδα | 14.857.675 | 10.899.466 | 12.678.733 | 11.081.956 | 15.105.066 | 24,40% | 1,67% |
| 3 | Ισπανία | 8.947.948 | 6.814.724 | 9.420.159 | 8.185.691 | 12.008.080 | 19,40% | 34,20% |
| 4 | Γερμανία | 2.992.932 | 5.859.903 | 6.978.945 | 4.595.325 | 5.563.118 | 8,99% | 85,88% |
| 5 | Τυνησία | 156.404 | 214.207 | 193.786 | 382.430 | 499.611 | 0,81% | 219,44% |
| 6 | Τουρκία | 108.111 | 243.919 | 160.531 | 177.551 | 297.804 | 0,48% | 175,46% |
| 7 | Γαλλία | 99.756 | 111.164 | 113.168 | 506.955 | 253.541 | 0,41% | 154,16% |
| 8 | Πορτογαλία | 43.790 | 128.652 | 80.601 | 104.525 | 238.142 | 0,38% | 443,82% |
Πίνακας 2: Εισαγωγές ελαιολάδου CN 1509 σε Αυστρία 2019 – 2023, Πηγή: UN Comtrade
Αντίστοιχη εικόνα εμφανίζεται και από την ανάλυση της αξίας των αυστριακών εισαγωγών ελαιολάδου: Η Ελλάδα καταλαμβάνει, επίσης, την 2η θέση με 2.129 τόνους / 21,36% επί των συνολικών ποσοτήτων που εισήχθησαν στην Αυστρία. Οι ποσότητες, ωστόσο, σε σχέση με το 2019 εμφανίζονται μειωμένες κατά 21%.
| Θέση (2023) | Εισαγωγές Αυστρίας σε Kg | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | % επί συνόλου | % μεταβολή |
| 1 | Ιταλία | 4.838.800 | 4.866.390 | 4.638.680 | 4.468.916 | 4.927.107 | 45,10% | -4,17% |
| 2 | Ελλάδα | 2.124.200 | 3.014.264 | 2.144.043 | 2.560.664 | 2.335.450 | 23,00% | -21,10% |
| 3 | Ισπανία | 2.544.700 | 2.760.510 | 2.560.631 | 3.108.465 | 2.129.107 | 21,36% | -20,00% |
| 4 | Γερμανία | 865.200 | 692.350 | 1.293.771 | 1.403.937 | 908.705 | 8,46% | 26,39% |
| 5 | Τυνησία | 725 | 26.367 | 42.805 | 30.909 | 64.533 | 0,63% | 148,45% |
| 6 | Τουρκία | 21.500 | 22.309 | 60.093 | 37.162 | 36.659 | 0,46% | 111,70% |
| 7 | Γαλλία | 5.000 | 13.655 | 15.764 | 15.222 | 51.687 | 0,22% | 67,31% |
| 8 | Πορτογαλία | 26.100 | 7.070 | 17.342 | 10.151 | 15.185 | 0,21% | 200,34% |
Πίνακας 3: Εισαγωγές ελαιολάδου CN 1509 σε Αυστρία 2019 – 2023, Πηγή: UN Comtrade
Αξίζει εδώ να σημειωθεί η ποσοστιαία αύξηση των αυστριακών εισαγωγών ελαιολάδου από ήσσονες, μέχρι τώρα, προμηθευτές, όπως οι Τυνησία, Τουρκία, Γαλλία και Πορτογαλία.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι εισαγωγές ελαιολάδου της Αυστρίας από την Ελλάδα (6-ψήφιοι κωδικοί της κατηγορίας προϊόντων 1509xx). Από τα στοιχεία συγκρατείται ότι για το 2023 το 21% των ανωτέρω εισαγωγών αφορά σε εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, το 55% σε παρθένο ελαιόλαδο και το 24% σε άλλα ελαιόλαδα και τα κλάσματά τους, έστω και εξευγενισμένα, αλλά όχι χημικώς τροποποιημένα.
| Ελληνικές Εξαγωγές ελαιολάδου σε Αυστρία (σε ευρώ) δασμολογική κλάση 1509 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | % επί γενικού συνόλου 2023 |
| 150910 Παρθένα ελαιόλαδα (μειονεκτικό / παρθένο/ εξαιρετικά παρθένο – έως 2021) | 11.346.879 | 8.967.450 | 12.139.791 | |||
| 150920 Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο (από 2022) | 0 | 0 | 0 | 7.712.635 | 8.286.187 | 21,02% |
| 150930 Παρθένο ελαιόλαδο (από 2022) | 2.993.008 | 3.175.469 | 54,86% | |||
| 150990 Άλλα ελαιόλαδα και τα κλάσματά τους, έστω και εξευγενισμένα, αλλά όχι χημικώς τροποποιημένα | 3.510.797 | 1.932.016 | 538.942 | 376.312 | 3.643.410 | 24,12% |
| Σύνολο | 14.857.675 | 10.899.466 | 12.678.733 | 11.081.956 | 15.105.066 |
Πίνακας 4: Εισαγωγές ελαιολάδου Αυστρίας (σε εξαψήφια δασμολογική κλάση 1509xx)
Ως προς τη συμμετοχή της Αυστρίας στην απορρόφηση ελληνικού ελαιολάδου αναφέρεται ότι σύμφωνα με τα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ, η αξία των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου CN1509 προς την Αυστρία αντιστοιχεί το 2023 σε μόλις 4% επί των συνολικών εξαγωγών ελαιολάδου Ελλάδας, έναντι περίπου 1% το 2019. Η μοναδιαία αξία των ελληνικών εξαγωγών ελαιολάδου προς την Αυστρία παρουσίασε κατά τη χρονική περίοδο 2019-2023 αξιόλογη αύξηση από 4,10 €/κιλό σε 6,35 €/κιλό.
Στο ακόλουθο γράφημα αποτυπώνεται η σχετική αξία των αυστριακών εισαγωγών από τους βασικότερους προμηθευτές. Γαλλία και Πορτογαλία κατέγραψαν κατά το ίδιο χρονικό διάστημα υψηλότερη μοναδιαία αξία σε 11 €/κιλό περίπου.
Γράφημα 1: Σχετική αξία εισαγωγών Αυστρίας ελαιολάδου CN1509, Πηγή ΕΛΣΤΑΤ
