Γιατί το ελληνικό γιαούρτι είναι σημαντικό;
Το Γιαούρτι είναι το πιο σημαντικό τρόφιμο της χώρας μας από πλευράς δυνατοτήτων ανάπτυξης και μάλιστα σε τέτοιο δυσθεώρητο βαθμό που στην κυριολεξία είναι απίστευτος.
Κατ’ αρχάς είναι ένα τρόφιμο που με πολλές επιστημονικές μελέτες, η κατανάλωσή του έχει συνδεθεί με την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών του ανθρώπου, που χωρίς υπερβολή μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «τροφή υγείας». Επίσης το διατροφικό του προφίλ, ταιριάζει πάρα πολύ με τις μοντέρνες τάσεις νέων αλλά και ηλικιωμένων, δικαιολογώντας την απρόβλεπτη τεράστια ζήτηση που έχει παρουσιάσει σε παγκόσμιο επίπεδο τα τελευταία χρόνια.
Το επόμενο γράφημα δείχνει την τεράστια δυναμική και την προοπτική ανάπτυξης του «Ελληνικού γιαουρτιού» (όχι του γιαουρτιού γενικά) στην παγκόσμια αγορά! Δεν υπάρχει κανένα άλλο προϊόν με τέτοια προοπτική ανάπτυξης!
Αν και οι εξαγωγές μας τα τελευταία 2 χρόνια αυξήθηκαν σε επίπεδα ρεκόρ, κατά 48,5%, το πραγματικό ελληνικό γιαούρτι, από αυτή την τεράστια παγκόσμια πίτα, έχει σήμερα μόλις το 4%! Αν αυτό δεν είναι ικανό να ευαισθητοποιήσει στην κυριολεξία τους πάντες για να κερδηθεί ένα σημαντικό κομμάτι από αυτή την πίτα (που θεωρητικά και κυριολεκτικά μας ανήκει εξ ολοκλήρου) τότε ειλικρινά είναι αδύνατο να υπάρξει κάτι άλλο σημαντικότερο που θα μπορέσει.
Γιατί δεν ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα η λύση της κατοχύρωσης του ελληνικού γιαουρτιού ως ΠΓΕ;
Ο δρόμος αυτός ακολουθήθηκε πριν από 8 χρόνια όπου μετά από πολλές πιέσεις μας, το ΥΠΑΑΤ στις 4-10-2017 δημιούργησε μια επιτροπή από τους εμπλεκόμενους φορείς για την δρομολόγηση της κατοχύρωσης του ελληνικού γιαουρτιού σε επίπεδο ΕΕ ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης ΠΓΕ, πράγμα που ξεκίνησε με την ανάθεση (από ΣΕΒΓΑΠ & ΣΕΚ) της απαραίτητης μελέτης στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας [ΓΠΑ] (12-4-2018). Εκεί δυστυχώς παρενέβει ο ΕΛΓΟ (χωρίς να έχει καθόλου την αρμοδιότητα και την ευθύνη να το κάνει) και άλλαξε την ανάθεση, μειώνοντας το κόστος της μελέτης στο μισό (!) με αποτέλεσμα η μελέτη να κάνει 15 μήνες για να ολοκληρωθεί (14-9-2019) και άλλους 5 ολόκληρους μήνες για να μας κοινοποιηθεί (19-2-2020)!
Το χειρότερο είναι ότι η μελέτη υπολείπετο στο πιο σημαντικό ίσως μέρος της που είναι η έρευνα αγοράς και αντίληψης των ευρωπαίων καταναλωτών, στοιχείο πολύ χρήσιμο στην κατοχύρωσή του προϊόντος. Οι απειράριθμες προτροπές μας προς τον ΕΛΓΟ για την διόρθωση/συμπλήρωση της μελέτης δεν ευαισθητοποίησε καθόλου και ποτέ τον ΕΛΓΟ και το ζήτημα έμεινε εκεί ανενεργό χωρίς να έχει υπάρξει κανένας απολύτως υπόλογος γι’ αυτό!
Αυτή όμως η λύση (της κατοχύρωσης του ελληνικού γιαουρτιού ως ΠΓΕ) κάθε άλλο παρά ρεαλιστική είναι και δυστυχώς αυτό δεν είναι καθόλου κατανοητό σχεδόν απ’ όλους. Οι λόγοι είναι οι εξής:
- Δεν υπάρχει κατ’ ουσίαν «Ελληνικό γιαούρτι» καθότι όλα τα γιαούρτια που παράγονται στην Ελλάδα είναι όλα ελληνικά και όλα μπορούν να ονομαστούν νομιμότατα «ελληνικά γιαούρτια». Πως θα κατοχυρώσεις λοιπόν κάτι που δεν υπάρχει;
- Κάποιος ίσως εδώ πει: «Πως δεν υπάρχει;! Όλος ο πλανήτης έχει γεμίσει με το Greek Yogurt!». Αυτό που έχει συμβεί ήταν η εξαγωγή στραγγιστού γιαουρτιού πριν από πολλά χρόνια με το όνομα «Greek Yogurt» για να ορίσει φυσικά την προέλευσή του. Έτσι ταυτίστηκε (κακώς) το παχύρευστο (όχι το στραγγιστό) γιαούρτι με το Greek yogurt. Επειδή εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από την αγορά, αρχίσαν όλοι να παράγουν παχύρευστο γιαούρτι με κάθε τροπο και κάθε Α’ ύλη (που δεν έχει καμία σχέση με το στραγγιστό) και να το ονόμαζαν Greek yogurt! Κανείς όμως δεν αντέδρασε τότε σε αυτή την σκανδαλώδη παρανομία και καπήλευση αυτού του ονόματος και έτσι λοιπόν με αυτή την κλεμμένη ταυτότητα και όνομα, διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο.
- Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να κατοχυρωθεί ως ΠΓΕ μόνο το στραγγιστό γιαούρτι με την ονομασία «Ελληνικό γιαούρτι» γιατί τότε κανένα άλλο γιαούρτι δεν θα μπορεί να ονομαστεί “ελληνικό”. Δηλαδή δεν θα μπορέσουμε μετά την κατοχύρωση να αναφέρουμε ότι το γιαούρτι αγελάδoς, το παραδοσιακό, το κατσικίσιο, το πρόβειο να τα ομοιάζουμε ελληνικά γιαούρτια κι ας παράγονται στην Ελλάδα!!
- Ο μονόδρομος λοιπόν της κατοχύρωσης όλων των γιαουρτιών της Ελλάδος με την ονομασία «ελληνικό γιαούρτι» είναι ένα πολύ δύσκολο (αν όχι αδύνατο εγχείρημα). Και αυτό γιατί δεν έχουν όλα μια σύνθεση, ένα συγκεκριμένο τρόπο παραγωγής ή τα ίδια χαρακτηριστικά.
- Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η κατοχύρωση αυτή προϋποθέτει την αποδοχή από όλα τα κράτη μέλη. Αυτό είναι όχι μόνο δύσκολο αλλά σχεδόν αδύνατο, όχι μόνο για τους προαναφερθέντες λόγους αλλά κυρίως γιατί τα συμφέροντα είναι τεράστια πίσω από το όνομα «Greek yogurt». Δεν είναι ένα απλό προϊόν «ΠΟΠ» ή «ΠΓΕ» που “δεν το ξέρει η μάνα του” στην ΕΕ όπως το τσαλαφούτι, το πηχτόγαλο Χανίων ή το τουρκικό γιαούρτι Silifke όπου η κατοχύρωση δεν έχει καμία ουσιαστική σημασία για τα άλλα ΚΜ της ΕΕ.
Αν κατοχυρωθεί το «ελληνικό γιαούρτι» ως ΠΓΕ από τι γάλα θα παράγεται;
Εδώ πραγματικά επικρατεί (κυρίως στον πρωτόγεννη τομέα) λόγω απόλυτης άγνοιας, η πεποίθηση και η πάγια άποψη ότι το «ελληνικό γιαούρτι» θα πρέπει παράγεται μόνο από ελληνικό γάλα και μάλιστα ότι αυτό επιβάλλεται επειδή θα είναι ΠΓΕ. Μέιζον λάθος γιατί:
- Δεν επιβάλλονται από την κοινοτική νομοθεσία τα ΠΓΕ να παράγονται υποχρεωτικά από εγχώριο γάλα της χώρας που παράγονται αυτά (ένα απτό παράδειγμα είναι η Βύνη της Τσεχίας).
- Αν το ελληνικό γιαούρτι παράγεται μόνο από ελληνικό γάλα είναι σαν να έχουμε βάλει “ταβάνι” και μάλιστα πολύ χαμηλά, στο μέγεθος της ανάπτυξης της αγοράς. Ούτε καν το σημερινό επίπεδο των αναγκών δεν θα μπορέσουμε ποτέ να καλύψουμε με ελληνικό αγελαδινό γάλα.
- Ανεξάρτητα λοιπόν από το ότι δεν είναι υποχρεωτικό το γάλα του «ελληνικού γιαουρτιού» να είναι ελληνικό, αν εμείς αποφασίζαμε (όπως προτείνουν οι κτηνοτρόφοι) να θεσπίσουμε στην κατοχύρωση του «ελληνικού γιαουρτιού» με την υποχρεωτική χρήση μόνο ελληνικού γάλακτος, τι συνέπεια θα είχε κάτι τέτοιο:
α. Η συντριπτική πλειοψηφία των εξαγωγών του στραγγιστού γιαουρτιού παράγεται σήμερα από εισαγόμενο αγελαδινό γάλα, για ευνόητους λόγους (γιατί δεν υπάρχει αρκετό ελληνικό αγελαδινό γάλα). Αυτό σημαίνει ότι από την επόμενη ημέρα της κατοχύρωσης, όλα τα γιαούρτια που θα εξάγονται στην ΕΕ και φυσικά ονομάζονται «Greek yogurt» θα είναι παράνομα και θα πρέπει να αποσυρθούν και να μην ξαναεξαχθούν με αυτό το όνομα. Αυτό θα είχε συνέπεια οι εξαγωγές να έχουν τέτοια πτώση (σε μια ημέρα στην κυριολεξία) που θα φτάσει σε μηδενικά επίπεδα γιατί απλούστατα οι καταναλωτές αγοράζουν το παν-φημισμένο όνομα «Greek yogurt», τίποτε άλλο! Εδώ πρέπει να τονιστεί ότι μετά την κατοχύρωση δεν θα μπορούν να ονομαστούν όλες οι απομιμήσεις με το “Greek style” η “Greek type”!!
β. Στον προφανή αντίλογο να παραχθούν από την αύξηση που θα υπάρχει στο εγχωρίως παραγόμενο αγελαδινό γάλα η απάντηση είναι ότι:
- Το γάλα δεν αυξάνεται πατώντας ένα κουμπί, θέλει μεγάλες επενδύσεις και χρόνια γι’ αυτό.
- Ακόμη και με αυτά το ελληνικό αγελαδινό γάλα δεν πρόκειται ΠΟΤΕ να φθάσει τις ανάγκες των σημερινών εξαγωγών οι οποίες όπως προαναφέρθηκε έχουν πέραν από το ήδη υψηλό τους επίπεδο και αυξητική τάση της τάξης του 25% κάθε χρόνο!
γ. Και εδώ τίθεται το εύλογο ερώτημα ότι «αυτό δηλαδή δεν σημαίνει ότι θα καταστραφούν οι Έλληνες αγελαδοτρόφοι αφού οι επιχειρήσεις θα παράγουν το «ελληνικό γιαούρτι» μόνο με εισαγόμενο αγελαδινό γάλα;». Όχι καθόλου δεν σημαίνει αυτό γιατί:
- Και σήμερα που δεν είναι υποχρεωτικό το ελληνικό αγελαδινό γάλα αλλά χρησιμοποιείται όλο και μάλιστα σε πολύ υψηλή τιμή.
- Με τις απαιτήσεις που θα έχει το «ελληνικό γιαούρτι» μετά την κατοχύρωση, δεν θα φθάνει το ελληνικό γάλα ακόμη και αν 2πλασιαστει η παραγωγή του ελληνικού γάλακτος.
4. Για όλους αυτούς τους λόγους η απολύτως λανθασμένη θέση και αδιαλλαξία των κτηνοτρόφων να στηρίξουν την κατοχύρωση του ελληνικού γιαουρτιού παρά μόνο αν παράγεται με ελληνικό αγελαδινό γάλα, εξ ορισμού αποτρέπει τη δρομολόγηση της κατοχύρωσης του ελληνικού γιαουρτιού ως ΠΓΕ.
Ποια τελικά μπορεί να είναι η λύση στο μεγάλο αυτό θέμα;
Δυστυχώς η αγνοία, η μονόπλευρη θεώρηση και η απουσία επαφής με την πραγματικότητα έχει κάνει σχεδόν όλους να πιστεύουν (από τους κτηνοτρόφους μέχρι και το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων) ότι ο δρόμος για την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος είναι (και ο μόνος που γνωρίζουν) δηλαδή να κατοχυρώσει η Ελλάδα το “Ελληνικό γιαούρτι» ως «Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης» (ΠΓΕ).
Ας δούμε όμως πρώτα τι ισχύει σήμερα:
Μπορεί να παράξει κανείς σήμερα εντός της ΕΕ γιαούρτι (με οποιονδήποτε τροπο) εκτός Ελλάδος και να το ονομάσει «Greek Yogurt»; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά ΟΧΙ! Απόδειξη γι’ αυτό ήταν η εδώ και πολλά χρόνια έκβαση δικαστικής διένεξης της ΦΑΓΕ στην Μεγ. Βρετανία καθώς και πολύ πιο πρόσφατα, η (μετά από αντίδρασή μας) κατηγορηματική θέση και άρνηση από την ΕΕ προς την Τσεχία που θέλησε να δημιουργήσει κατηγορίες «Greek yogurt» και «Greek style yogurt» στην εθνική της νομοθεσία. Χρειάσθηκε κάποια κατοχύρωση του Ελληνικού γιαουρτιού γι’ αυτες τις αποφάσεις; Απολύτως καμία!
Και που στηρίχθηκαν; Απλούστατα στο γεγονός ότι η φράση Greek yogurt προσδιορίζει την χώρα προέλευσης του γιαουρτιού και η χρήση της σε προϊόντα που παράγονται σε άλλες χώρες της ΕΕ, δεν επιτρέπεται από την κοινοτική νομοθεσία. Και τι διαφορετικό θα μας προσέθεται μια κατοχύρωση του «ελληνικού γιαουρτιού» ως ΠΓΕ; Το ότι δεν θα επέτρεπε στα ευρωπαϊκά γιαούρτια να επιγράφονται ως “Greek style yogurt” η “Greek type yogurt” γεγονός που συμβαίνει σήμερα.
Πως λοιπόν μπορούμε να αφαιρέσουμε αυτό το “δικαίωμα” από όλα αυτά τα προϊόντα χωρίς να χρειαστεί να κατοχυρώσουμε πριν το «ελληνικό γιαούρτι»; Απλούστατα αυτό που χρειάζεται είναι να επικαλεστούμε τα γεγονότα και την αλήθεια. Δηλαδή ότι δεν υπάρχει προϊόν «ελληνικό γιαούρτι» δεν υπάρχει μια συνταγή ελληνικού γιαουρτιού. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά ελληνικά γιαούρτια (αγελάδος, παραδοσιακό, κατσικίσιο, πρόβειο). Δεν μπορείς επομένως να παράξεις στην Γερμανία ένα γιαούρτι και να πεις ότι είναι ελληνικού τύπου. Όπως και εμείς δεν μπορούμε να παράξουμε ένα κρασί και να το ονομάσουμε «κρασί γαλλικού τύπου», ούτε ένα τυρί και να το πούμε «τυρί ιταλικού τύπου».
Παρόλο που η λογική πίσω από αυτή την επιχειρηματολογία είναι πασιφανής και απολύτως ξεκάθαρη, η διαδικασία της διεκδίκησης και εν τέλει η κατοχύρωση δεν θα είναι εύκολη γιατί όπως προαναφέρθηκε τα συμφέροντα είναι πολλά και τεράστια τα οποία δυστυχώς μετατρέπουν στα μυαλά των ξένων αρχών την λογικότερη επιχειρηματολογία ως παραλογή. Γιαυτό ως ΣΕΒΓΑΠ αποφασίσαμε πρόσφατα να προχωρήσουμε, τουλάχιστον προς αυτή την κατεύθυνση (αυτή την φορά με την στήριξη του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ), εξαντλώντας οτιδήποτε δικαίωμα έχουμε και σε οποιοδήποτε επίπεδο (π.χ. τοπικών δικαστικών αρχών, Ευρωπαϊκού δικαστηρίου, κτλ.).
Ανεξαρτήτως από τον δύσβατο αυτό δρόμο, είμαστε αποφασισμένοι να προχωρήσουμε αυτό τον αγώνα, στην κυριολεξία, όσο δεν πάει παραπέρα. Το οφείλουμε στον κλάδο μας, στους κτηνοτρόφους μας και στην χώρα μας!
Δρ. Χρήστος Αποστολόπουλος
Πρόεδρος ΔΣ ΣΕΒΓΑΠ
