Χρήσιμες πληροφορίες για τις εποχικές κτηνοτροφικές ασχολίες από Ιανουάριο μέχρι Απρίλιο, μας παρέχει το υπ. Γεωργίας της Κύπρου, για αιγοπροβατοτροφία, χοιροτροφία, κονικλοτροφία, πτηνοτροφία και αγελαδοτροφία, που εν πολλοίς ισχύουν και για τη χώρα μας. Ας τις δούμε λοιπόν αναλυτικά σε κάθε κλάδο.
Αιγοπροβατοτροφία
Ετοιμασία των ζώων που προορίζονται για βατιά: Η σωματική κατάσταση των ζώων κατά την εποχή της βατιάς αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για μια επιτυχημένη αναπαραγωγική περίοδο. Ζώα υπέρβαρα ή πολύ αδύνατα παρουσιάζουν ανεπιθύμητες καταστάσεις όπως υποασβεσταιμία, μειωμένη γονιμότητα, ακανόνιστους οίστρους, αποβολές, τοξαιμία εγκυμοσύνης και απροθυμία για επίβαση. Για πρόληψη αυτών των καταστάσεων επιβάλλεται 4-6 εβδομάδες πριν τη βατιά να γίνεται έλεγχος της σωματικής κατάστασης των ζώων. Στα υπέρβαρα ζώα γίνεται δίαιτα και στα αδύνατα τόνωση με αύξηση της χορηγούμενης ποσότητας τροφής κατά 200-600γρ. ανάλογα με τον αριθμό των ημερών μέχρι τη βατιά και τη σωματική κατάσταση του ζώου. Συστήνεται όπως γίνεται κόψιμο των νυχιών για καλύτερη σταθερότητα των ζώων κατά τις επιβάσεις.
Τα αρσενικά διατηρούνται σε ξεχωριστό χώρο για να μην χάνεται το σεξουαλικό ενδιαφέρον. Δέκα μέρες πριν την εισαγωγή των ώριμων αρσενικών εισέρχονται στον χώρο των θηλυκών μη ώριμα αρσενικά ή μερικώς ευνουχισμένα αρσενικά (ανιχνευτές) για πρόκληση του σεξουαλικού ενδιαφέροντος των θηλυκών. Στη συνέχεια εισέρχονται τα ώριμα αρσενικά τα οποία πραγματοποιούν τις επιβάσεις.
Διατροφή: Οι προβατίνες της ομάδας που προορίζονται για βατιά δεν αρμέγονται (ξηρά περίοδος) γι’ αυτό διατρέφονται με σιτηρέσιο συντήρησης, δηλαδή τους χορηγούνται 500γρ. σανός και άχυρο και 500γρ. μίγμα 14%. Στις προβατίνες που συνεχίζουν να αρμέγονται, όπως και στις αίγες, χορηγείται σιτηρέσιο γαλακτοπαραγωγής.
Άλλη ασχολία αυτής της περιόδου είναι η σανοποίηση. Για την παραγωγή καλής ποιότητας σανού πρέπει τα χορτοδοτικά φυτά να κόβονται στο κατάλληλο στάδιο. Η παραγόμενη ποσότητα σανού πρέπει να ικανοποιεί τις ανάγκες των ζώων για δυο χρόνια.
Χοιροτροφία
Κατά τους χειμερινούς μήνες, οι χαμηλές θερμοκρασίες προκαλούν υποθερμία στα νεογέννητα θηλάζοντα χοιρίδια, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να θηλάσουν και να πεθαίνουν από την πείνα. Στην προσπάθεια τους να μειώσουν αυτές τις απώλειες, οι χοιροτρόφοι προχωρούν σε προσωρινές λύσεις, όπως είναι το κλείσιμο των εξαεριστήρων στους θαλάμους εκτροφής των ζώων, με αποτέλεσμα να παρατηρείται ψηλή συγκέντρωση αερίων αμμωνίας και υδρόθειου.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει ασθένειες στο αναπνευστικό σύστημα των ζώων, ακόμα και θάνατο. Η αντιμετώπιση των χαμηλών θερμοκρασιών του χειμώνα μπορεί να επιτευχθεί με τη μόνωση της οροφής του θαλάμου, την εγκατάσταση εξαεριστήρων και τη σωστή διατροφή.
Ακόμη, μερικές ώρες πριν τον τοκετό, η θερμοκρασία στο πίσω μέρος της χοιρομητέρας πρέπει να αυξάνεται, συνήθως, με το άναμμα θερμάστρας ή με άλλο σύγχρονο σύστημα θέρμανσης ώστε η θερμοκρασία να κυμαίνεται στους 30ο C. Ενδεικτικά την 1η βδομάδα μετά τον τοκετό η θερμοκρασία πρέπει να διατηρείται στους 30οC, τη 2η βδομάδα στους 28οC, την 3η στους 26οC και την 4η στους 24οC.
Η διατροφή των χοιριδίων με στερεά τροφή πρέπει να είναι πλούσια σε ενέργεια και πρωτεΐνη και να δίδεται φρέσκια και καθαρή, σε μικρές ποσότητες. Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθούν οι στομαχικές διαταραχές που ενδεχομένως να προκληθούν με την απότομη αλλαγή της διατροφής από το γάλα της χοιρομητέρας στη στερεά τροφή. Επιπλέον, το σιτηρέσιο της μητέρας πρέπει να είναι ισορροπημένο, αλλά και επαρκές για τη συντήρηση της ίδιας, καθώς και για την παραγωγή ικανοποιητικής ποσότητας γάλακτος για τα μικρά της. Για τη διευκόλυνση του τοκετού, η ποσότητα τροφής τις τελευταίες 2 μέρες της εγκυμοσύνης πρέπει να μειώνεται στο 1 Kg την ημέρα και να αρχίσει η σταδιακή αύξηση στα κανονικά επίπεδα μετά τη γέννα.
Κονικλοτροφία
Το τετράμηνο αυτό και ιδιαίτερα τον Μάρτιο, είναι η κατάλληλη περίοδος για επιλογή νεαρών θηλυκών κουνελιών για αναπαραγωγή, που θα αντικαταστήσουν τις ηλικιωμένες και σκάρτες κονικλομητέρες. Για τον σκοπό αυτό, γίνεται επιλογή των θηλυκών που απογαλακτίζουν 8-10 κουνέλια. Για αντικατάσταση των αρσενικών, είναι προτιμότερο να αγοράζονται αρσενικά από άλλους κονικλοτρόφους ώστε να αποφευχθεί το πρόβλημα της αιμομιξίας.
Για καλύτερο ζευγάρωμα των κουνελιών, συστήνεται η παροχή τεχνητού φωτισμού, ώστε μαζί με το φως της ημέρας να συμπληρώνονται συνολικά οι 16 ώρες. Σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να χορηγηθεί χλιαρό νερό στις κουνέλες που γέννησαν. Αυτό υποβοηθά στην κατανάλωση περισσότερου νερού και την παραγωγή ικανοποιητικής ποσότητας γάλακτος για τα κουνελάκια. Στη μείωση των απωλειών των μικρών κουνελιών συμβάλλει επίσης, το σχολαστικό πλύσιμο και η απολύμανση των φωλιών και κλουβιών αλλά και ολόκληρου του υποστατικού. Οι κονικλοτρόφοι πρέπει να έχουν πάντοτε υπόψη τους τον κανόνα ότι πρέπει να γίνεται πρόληψη των ασθενειών, παρά η εκ των υστέρων θεραπεία.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, τα κουνέλια είναι ιδιαίτερα ευπαθή στη συγκέντρωση αμμωνίας, στην ξηρή ατμόσφαιρα και στη μουχλιασμένη τροφή. Γι’ αποφυγή αυτών των δυσάρεστων καταστάσεων συστήνονται τα υποστατικά κλειστού τύπου με ελεγχόμενο σύστημα κλιματισμού. Στα υποστατικά ανοικτού τύπου ο εξαεριστήρας της οροφής πρέπει να μένει πάντοτε ανοικτός, να ανοίγουν τα ψηλά παράθυρα κατά τη διάρκεια της ημέρας και, προπαντός, να αποφεύγεται η δημιουργία ρευμάτων αέρα πάνω στα κουνέλια.
Πτηνοτροφία
Η χρονική αυτή περίοδος είναι κατάλληλη για την τοποθέτηση νεοσσών αυγοπαραγωγής ώστε να υπάρχει ικανοποιητική παραγωγή αυγών κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες που παρατηρείται αύξηση της ζήτησης στην ντόπια αγορά. Για την καλή εκτροφή και διαμόρφωση των πουλάδων χρειάζεται προηγουμένως σχολαστικό καθάρισμα, απολύμανση των υποστατικών και του εξοπλισμού και η τοποθέτηση κατάλληλου αριθμού από ταΐστρες και ποτίστρες. Την παραμονή της τοποθέτησης των νεοσσών στους θαλάμους συστήνεται ένα δεύτερο ψέκασμα των υποστατικών με ιοκτόνο απολυμαντικό 10 – 12 ώρες πριν την παραλαβή των νεοσσών. Παράλληλα, τοποθετείται ο κατάλληλος αριθμός από ταΐστρες (μια για κάθε 100 νεοσσούς την πρώτη βδομάδα, μια για κάθε 50 νεοσσούς από τη δεύτερη μέχρι την πέμπτη βδομάδα και μια για 25 – 30 πουλάδες από την έκτη βδομάδα μέχρι τη μεταφορά τους στα κλουβιά) και ποτίστρες μια για κάθε 100 πουλάδες, και ανάβουν οι θερμάστρες για να υπάρχει μια σταθερή θερμοκρασία γύρω στους 36ο C μέσα στο υποστατικό.
Ο παραγωγός για να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την ανάπτυξη των κοτόπουλων, θα πρέπει να δώσει έμφαση στο βάρος των νεοσσών στις πρώτες επτά μέρες. Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να επιτευχθεί καλό τελικό ζωντανό βάρος, ψηλή μετατρεψιμότητα της τροφής, καλή ομοιομορφία του σμήνους και χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας. Στις πρώτες επτά μέρες το 80% της ενέργειας της τροφής χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη του πτηνού και μόνο το 20% για τη συντήρηση. Οι νεοσσοί τις πρώτες επτά μέρες μπορούν να αυξήσουν το βάρος τους μέχρι και 4,25 φορές, δηλαδή από 40γρ. που ζυγίζουν περίπου την πρώτη μέρα να φτάσουν μέχρι και τα 180γρ. την έβδομη μέρα.
Για να επιτύχουμε την υψηλή πρόσληψη της τροφής σε τόσο νεαρό στάδιο θα πρέπει:
1. να διατηρείται θερμοκρασία 28-30°C στο επίπεδο του ύψους των νεοσσών, η σχετική υγρασία να κυμαίνεται μεταξύ 60-70%, να υπάρχει στρωμνή βάθους 8-10εκ. και τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα και αμμωνίας στο υποστατικό θα πρέπει να είναι στα επιθυμητά επίπεδα,
2. να παρέχεται φωτισμός 23 ώρες και μία ώρα σκοτάδι,
3. να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην πρόσληψη τροφής λόγω της καταπόνησης των νεοσσών τις πρώτες μέρες της ζωής τους,
4. να είναι συνεχής και εύκολη η πρόσβαση στην τροφή και το νερό,
5. το νερό να είναι αρίστης ποιότητας και η θερμοκρασία του να είναι γύρω στους 10-12°C,
6. το σιτηρέσιο να είναι αρίστης ποιότητας και ισοζυγισμένο.
Η υγεία και ευημερία των κοτόπουλων κρεοπαραγωγής πρέπει να λαμβάνεται υπόψη καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου και ιδιαίτερα τη χειμερινή περίοδο. Μεγάλη προσοχή δίνεται στη θερμοκρασία και την ποιότητα του αέρα στο υποστατικό, καθώς και στην ποιότητα της στρωμνής. Κατά τον χειμώνα όπου επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες στην Κύπρο, είναι απαραίτητη η διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας στα υποστατικά για την προστασία των πτηνών από το κρύο. Μεγαλύτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στα υποστατικά ανοικτού τύπου γιατί αρκετοί πτηνοτρόφοι φοβούμενοι το κρύο ότι θα επηρεάσει τους νεοσσούς κρατούν τα παράθυρα και τον εξαεριστήρα της οροφής κλειστά με αποτέλεσμα να μην υπάρχει επαρκής εξαερισμός στα υποστατικά. Η ψηλή συγκέντρωση της αμμωνίας και της υγρασίας που δημιουργείται υπό αυτές τις συνθήκες είναι επικίνδυνη για τα πτηνά. Τα κοτόπουλα είναι ευαίσθητα στις ακραίες θερμοκρασίες όταν συνδυάζονται με υψηλή υγρασία, καθώς ως γνωστόν αποβάλλουν μεγάλες ποσότητες υγρών υπό μορφή κοπριάς και υδρατμών κατά τη διάρκεια της πέψης της τροφής ή κατά τη λήψη νερού. Αυτές οι συνθήκες επιβαρύνουν τη διαβίωση τους στο εσωτερικό ενός κλειστού υποστατικού καθώς η υγρή στρωμνή μπορεί να προκαλέσει δερματικά προβλήματα στα κοτόπουλα.
Η τοποθέτηση νάιλον γύρω από τις θερμομητέρες είναι λανθασμένη μέθοδος, αφού οι νεοσσοί δεν ζεσταίνονται καλύτερα. Η πρακτική αυτή πρέπει να αποφεύγεται διότι δημιουργείται αποπνικτική ατμόσφαιρα με δυσάρεστα επακόλουθα στην υγεία των νεοσσών.
Αγελαδοτροφία
Oι καιρικές συνθήκες που επικρατούν τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο δημιουργούν συνήθως προβλήματα στη διαχείριση των λυμάτων και γενικά στην καθαριότητα των μονάδων. Για τον λόγο αυτό λαμβάνονται προληπτικά μέτρα ώστε οι μονάδες να διατηρούνται καθαρές και να αποφεύγονται φαινόμενα μαστίτιδας. Τον Μάρτιο και Απρίλιο ξεκινά η παρασκευή ενσιρωμάτων και η προετοιμασία για την παρασκευή του σανού.
Τα προληπτικά μέτρα που μπορεί να λάβει ο κτηνοτρόφος για να αποφύγει τις μαστίτιδες είναι τα εξής:
1. Επιλογή ζώων που αρμέγονται εύκολα και γρήγορα, και το σχήμα του μαστού είναι σύμφωνο με το σώμα τους για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί και οι συχνές επιμολύνσεις από το έδαφος,
2. Αποφυγή ρευμάτων αέρα στα υποστατικά και να μην υπάρχει υπερβολική υγρασία,
3. Απομάκρυνση οποιωνδήποτε αιχμηρών αντικειμένων μπορούν να τραυματίσουν τον μαστό των ζώων,
4. Απομάκρυνση της κοπριάς και απολύμανση του δαπέδου,
5. Απολύμανση της αρμεκτικής μηχανής πριν και μετά το άρμεγμα και των θηλών των ζώων μετά το άρμεγμα.
