Θέµος Αναστασίου
Λειτουργός Γεωργίας
στο Τµήµα Γεωργίας
Σήµερα, το εµπόριο απαιτεί σύγχρονες επαγγελµατικές µονάδες, σύγχρονους επιχειρηµατίες µε στόχους και οράµατα, οι οποίοι, συλλογικά, θα αγωνιστούν για να αντιµετωπίσουν τις ανταγωνιστικές πιέσεις για τη βελτίωση του δικού τους βιοτικού επιπέδου και, κατ’ επέκταση, της οικονοµίας του Κράτους. Πιο συγκεκριµένα, η ορθή διαχείριση µιας µονάδας αιγοπροβάτων είναι από τους πιο σηµαντικούς παράγοντες για τη σωστή λειτουργία και βιωσιµότητά της.
Η διατροφή είναι ο πιο σηµαντικός παράγοντας σε µια µονάδα γιατί έχει το υψηλότερο κόστος. Με τα σηµερινά δεδοµένα, στις τιµές των ζωοτροφών θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν καλύτερη αξιοποίησή τους. Τα ζώα, σε µια κτηνοτροφική µονάδα, πρέπει να οµαδοποιούνται ανάλογα µε το παραγωγικό τους στάδιο, έτσι ώστε να διατρέφονται µε βάση τη παραγωγή τους τόσο από πλευράς ποσότητας της τροφής, όσο και της διατροφικής της αξίας.
Πρέπει να οµαδοποιούνται τα ζώα που αρµέγονται και, αν είναι δυνατόν, να χωρίζονται σε ζώα ψηλής αλακτοπαραγωγής και ζώα χαµηλής γαλακτοπαραγωγής, ενώ και τα ζώα που βρίσκονται στο τελικό στάδιο κυοφορίας να αποτελούν µια ξεχωριστή οµάδα. Επίσης, να δηµιουργείται µια άλλη οµάδα µε τα αιγοπρόβατα που βρίσκονται σε ξηρά περίοδο. Ζώα που βρίσκονται σε ξηρά περίοδο, ζώα που είναι στο αρχικό στάδιο εγκυµοσύνης (µέχρι 3,5 µηνών) και τα αρσενικά θα πρέπει να τρέφονται µε τροφές που η πρωτεϊνική τους αξία είναι χαµηλή (16%).
Τα αιγοπρόβατα που βρίσκονται στο στάδιο της γαλακτοπαραγωγής και στο τελευταίο στάδιο κυοφορίας (από τον 4ο µήνα και µετά) θα πρέπει να διατρέφονται µε τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνες (18%-20%). Η διατροφή των ενήλικών και των νεαρών ζώων, θα πρέπει να στηρίζεται σε ποιοτικές ζωοτροφές, οι οποίες θα καλύπτουν τις θρεπτικές ανάγκες τους αναλόγως του παραγωγικού τους σταδίου. Απότοµες αλλαγές στο σιτηρέσιο µπορούν να προκαλέσουν θάνατο στα νεαρά έµβρυα, καθώς και µείωση της παραγωγής γάλακτος στα γαλακτοπαραγωγικά ζώα ή ακόµη και απώλειας βάρους στα παχυνόµενα αµνοερίφια. Κάθε αλλαγή στη διατροφή θα πρέπει να γίνεται σταδιακά.
Ένας άλλος σηµαντικός παράγοντας είναι και η διατήρηση στοιχείων γαλακτοπαραγωγής. Με βάση αυτά τα δεδοµένα, θα µπορεί ο κτηνοτρόφος να οµαδοποιήσει τα ζώα του για να τους χορηγεί την ιδανική ποσότητα τροφής αναλόγως της παραγωγής τους. Επίσης, µε βάση αυτά τα δεδοµένα θα µπορεί να επιλέξει τα πιο παραγωγικά ζώα, καθώς και τους απογόνους τους για διατήρησή τους στη µονάδα. Όπως θα δούµε και παρακάτω η διατήρηση στοιχείων παίζει
σπουδαίο ρόλο και στην επιλογή των κατάλληλων αρσενικών για αναπαραγωγή και για τη βελτίωση της παραγωγής.
Η διατήρηση σε µια µονάδα µεγάλου αριθµού ζώων δεν σηµαίνει και µεγάλη παραγωγή. Αιγοπρόβατα µε χαµηλή παραγωγή, µε ανατοµικά προβλήµατα ιδιαίτερα στο µαστό, ζώα που παρουσιάζουν επανειληµµένα προβλήµατα κατά τη διάρκεια της εγκυµοσύνης, της οχείας και κατά τη γέννα θα πρέπει να αποµακρύνονται το συντοµότερο δυνατό. Με αυτήν την ενέργεια, µειώνεται ο αριθµός των ζώων, αλλά αυξάνεται η παραγωγή λόγο των υψηλών αποδόσεων των επιλεγµένων αιγοπροβάτων.
Θα πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο ένα πρόγραµµα αντικατάστασης των προβληµατικών και των µεγάλων σε ηλικία ζώων µε ριφάδες ή αρνάδες. Σε µια κτηνοτροφική µονάδα, η διατήρηση αρσενικών είναι αναγκαία. Στον κλάδο της αιγοπροβατοτροφίας, η τεχνητή σπερµατέγχυση δεν χρησιµοποιείται, σχεδόν καθόλου, λόγω υψηλού κόστους. Για κάθε 25 µε 30 θηλυκά θα πρέπει να υπάρχει ένα αρσενικό, η διατήρηση περισσότερων δεν προσφέρει τίποτα εκτός από το επιπλέον κόστος διατροφής τους. Η επιλογή των κατάλληλων αρσενικών θα πρέπει να γίνεται µε βάση τη γαλακτοπαραγωγή της µητέρας τους και το βάρος των αµνοεριφίων. Σκοπός της επιλογής είναι να επιτύχουµε υψηλό ποσοστό εγκυµοσύνης και γενετική βελτίωση.
Tο ιδανικό βάρος για τα ζώα πάχυνσης είναι το ¼ του µέσου βάρους της φυλής τους. Αν γίνει πώληση ζώων µε πιο χαµηλό βάρος θα υπάρξει απώλεια κέρδους της πάχυνσης, όπως το ίδιο θα συµβεί αν πωληθούν τα ζώα µε υψηλότερα βάρη διότι µετά έχουµε εναπόθεση λίπους αντί ψαχνού µε αποτέλεσµα να υποβαθµίζεται η ποιότητα του σφαγίου και να επιβαρύνεται ο κτηνοτρόφος µε το κόστος των ζωοτροφών. Στα αρνιά, το ιδανικό βάρος επιτυγχάνεται στην ηλικία των 3-4 µηνών, ενώ στα ρίφια περίπου ένα µήνα πιο αργά. Το ιδανικό βάρος σφαγής των αµνοεριφίων είναι 30-35 κιλά και επιτυγχάνεται σε ηλικία µέχρι 107 ηµερών στα αρνιά και µέχρι 145 ηµερών στα ρίφια.
Η πρόληψη µιας ασθένειας είναι καλύτερη από την αντιµετώπισή της. Πρέπει να γίνονται οι σωστοί εµβολιασµοί και την ορθή χρονική περίοδο. Σε µια αιγοπροβατοτροφική µονάδα, το µικροβιακό φορτίο είναι µεγάλο λόγω των στερεών και υγρών αποβλήτων των ζώων, για αυτό χρειάζεται συχνός καθαρισµός και απολύµανση της µονάδας. Αρκετά ενδοπαράσιτα και εκτοπαράσιτα µπορούν να προκαλέσουν ασθένειες στα ζώα µέχρι ακόµα και θάνατο. Είναι
επιτακτική η άµεση αποµάκρυνση άρρωστων ζώων διότι στοιχίζει η θεραπεία τους και υπάρχει η πιθανότητα µετάδοσης της ασθένειας στο κοπάδι.
Την περίοδο της γέννας, οι χώροι και τα κλουβιά γέννας θα πρέπει να καθαρίζονται, να απολυµαίνονται και στο πάτωµα να τοποθετείται στρωµνή, ούτως ώστε τα νεογέννητα να βρεθούν σε ένα περιβάλλον απαλλαγµένο από µικρόβια και παράσιτα και να προστατεύονται από το κρύο και τα ρεύµατα του αέρα. Με αυτήν την ενέργεια, µειώνεται η πιθανότητα απώλειας ζώων λόγο κάποιας ασθένειας και η πιθανότητα χορήγησης φαρµακευτικής αγωγής, η οποία είναι δαπανηρή.
Μετά τη γέννα να οδηγούνται στα κλουβιά γέννας, έτσι ώστε η επιθεώρηση των ζώων να είναι εύκολη και ποτελεσµατική. Κατά την περίοδο της γέννας, τα ζώα πρέπει να παρακολουθούνται προσεκτικά, ιδιαίτερα τη νύχτα και να παρέχεται βοήθεια σε αυτά που δυσκολεύονται να γεννήσουν.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη διαδικασία αρµέγµατος για αποφυγή µαστίτιδας που έχει ως αποτέλεσµα την απώλεια εισοδήµατος. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται κατά το άρµεγµα, γεγονός που θα βοηθήσει και στην αποφυγή µετάδοσής της στα άλλα ζώα. Πρέπει να γίνεται η σωστή διαδικασία αρµέγµατος, ο µαστός να καθαρίζεται πριν και µετά το άρµεγµα και η µηχανή αρµέγµατος να ελέγχεται ως προς τη λειτουργία της και την καθαριότητά της. Τα θήλαστρα πρέπει να καθαρίζονται και να απολυµαίνονται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα, να γίνεται µια συντήρηση του αρµεκτικού συγκροτήµατος και έλεγχος των παλµών του παλµοδότη.
Βασική προϋπόθεση για την ορθή διαχείριση µιας αιγοπροβατοτροφικής µονάδας είναι η καταγραφή όλων των οικονοµικών στοιχείων. Τα λειτουργικά έξοδα, το κόστος παραγωγής, οι αποδόσεις των ζώων, και τα έσοδα, δίνουν, ανά πάσα στιγµή, την οικονοµική βιωσιµότητα της µονάδας, την ανάγκη ή όχι επένδυσης σε εκσυγχρονισµό και τη δυνατότητα ή όχι υλοποίησης αυτής της επένδυσης
