Οι παγκόσμιες εξαγωγές ντοματοπολτού σημείωσαν εντυπωσιακή άνοδο το 2024, καταγράφοντας αύξηση 2,3% σε ετήσια βάση και ξεπερνώντας τους 3,6 εκατομμύρια τόνους, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει την αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση για προϊόντα τομάτας υψηλής προστιθέμενης αξίας και δημιουργεί νέες προοπτικές, αλλά και προκλήσεις, για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις του κλάδου.
Η παγκόσμια εικόνα: Ποιοι πρωταγωνιστούν
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Κίνα, η Ιταλία και η Ισπανία εξακολουθούν να κυριαρχούν στις εξαγωγές ντοματοπολτού, καλύπτοντας το 75% του παγκόσμιου όγκου. Η Κίνα κατέγραψε ιδιαίτερη άνοδο, αυξάνοντας τις εξαγωγές της προς χώρες της Αφρικής και της Ανατολικής Ευρώπης, ενώ η Ιταλία συνέχισε να ενισχύει τη θέση της στην αγορά της Βόρειας Αμερικής.
Την ίδια στιγμή, οι εισαγωγές αυξήθηκαν σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Ινδία, η Νότια Κορέα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ως αποτέλεσμα της ανόδου της ζήτησης για βιομηχανικά προϊόντα τομάτας για χρήση σε έτοιμα γεύματα και sauces. Η παγκόσμια αλυσίδα τροφίμων, ειδικά στο χώρο της μαζικής εστίασης, επανέρχεται δυναμικά μετά την πανδημία, ενισχύοντας τη διεθνή ζήτηση.
Η Ελλάδα στη διεθνή αγορά: Περιθώρια ανάπτυξης
Η Ελλάδα διαθέτει μακρά παράδοση στην καλλιέργεια βιομηχανικής τομάτας, με ισχυρή παραγωγή σε Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα και Δυτική Ελλάδα. Ωστόσο, το μερίδιο της χώρας στις παγκόσμιες εξαγωγές παραμένει σχετικά μικρό – λιγότερο από 2% – γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη στοχευμένης εξωστρέφειας και επενδύσεων στην πιστοποίηση και την προστιθέμενη αξία.
Οι ελληνικές εξαγωγές ντοματοπολτού κατευθύνονται κυρίως προς χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής, αλλά υπάρχει σημαντικό ανεκμετάλλευτο δυναμικό σε αγορές όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ο Καναδάς και η Αυστραλία, όπου η προέλευση και η ποιότητα γίνονται ολοένα και σημαντικότερα κριτήρια.
Παράγοντες που ενισχύουν τη ζήτηση
Η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για ντοματοπολτό συνδέεται με:
• Την ανάπτυξη των εστιατορίων τύπου fast-casual και των έτοιμων γευμάτων.
• Τη στροφή προς μεσαίου κόστους προϊόντα με υψηλή ευκολία χρήσης (B2B αλλά και λιανική).
• Την αυξανόμενη ζήτηση για σάλτσες τομάτας φυτικής βάσης και clean label προϊόντα.
• Τις κλιματικές συνθήκες που επηρεάζουν τη διαθεσιμότητα νωπής τομάτας και ευνοούν τα μεταποιημένα προϊόντα μακράς διάρκειας.
Προκλήσεις: Νερό, κόστος ενέργειας και ανταγωνισμός
Παρά την αισιοδοξία, οι προκλήσεις είναι σημαντικές:
• Οι αυξημένες ανάγκες σε νερό καθιστούν την καλλιέργεια της τομάτας ευάλωτη στην κλιματική κρίση.
• Το αυξημένο κόστος ενέργειας και πρώτων υλών επηρεάζει το κόστος μεταποίησης.
• Ο τιμολογιακός ανταγωνισμός από τρίτες χώρες, όπως η Κίνα και η Τουρκία, δημιουργεί πίεση στις μικρότερες εξαγωγικές επιχειρήσεις.
Στρατηγικές για τις ελληνικές επιχειρήσεις
Για να διεκδικήσουν μεγαλύτερο μερίδιο στη διεθνή αγορά, οι ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει:
• Να επενδύσουν σε προϊόντα υψηλής ποιότητας και διαφοροποίησης (π.χ. βιολογικά, χωρίς πρόσθετα, τομάτες παραδοσιακής ποικιλίας).
• Να αναπτύξουν ισχυρές συνεργασίες με διεθνείς distributors και αλυσίδες τροφίμων.
• Να αξιοποιήσουν ευρωπαϊκά προγράμματα για προώθηση ΠΟΠ προϊόντων.
• Να ενισχύσουν την πιστοποίηση τροφίμων (π.χ. ISO, BRC, IFS).
Το παγκόσμιο «κόκκινο κύμα» μπορεί να γίνει ελληνικό πλεονέκτημα;
Η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για ντοματοπολτό δεν είναι απλώς στατιστικό στοιχείο· είναι στρατηγική ευκαιρία για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις που θα επενδύσουν στο brand «ελληνική τομάτα» με ποιότητα, συνέπεια και εξωστρεφή στρατηγική.
Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να τοποθετηθεί πιο δυναμικά στο παγκόσμιο ράφι – όχι μόνο ως παραγωγός πρώτης ύλης, αλλά ως σημείο αναφοράς για ποιοτικά, μεταποιημένα προϊόντα τομάτας με ταυτότητα και ιστορία.
Πηγή: Exportgreece.gr
