Παρά το γεγονός ότι στην Ισπανία η ζήτηση για λαχανικά και φρούτα είχε μειωθεί τα τελευταία έτη και κυρίως κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, αρκετά προϊόντα τα οποία καλλιεργούνται στην Ελλάδα μπορούν να εισέλθουν στην αγορά της Ισπανίας και να προτιμηθούν από τους εδώ καταναλωτές, λόγω της υψηλής τους ποιότητας, αναφέρεται σε σχετική έρευνα αγοράς που εκπόνησε το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Πρεσβείας της Ελλάδος στη Μαδρίτη, με θέμα «Στοιχεία αγοράς Φρούτων και Λαχανικών στην Ισπανία».
Το ελληνικό ακτινίδιο ήδη κατέχει σημαντικό μερίδιο της ισπανικής αγοράς, με την Ελλάδα να αποτελεί το 2023 τον τέταρτο μεγαλύτερο εξαγωγέα στην Ισπανία, μετά τη Νέα Ζηλανδία, την Ιταλία και την Πορτογαλία, μπροστά από το Βέλγιο και τη Χιλή.
Ύψιστη προτεραιότητα πρέπει να αποτελεί η από πλευράς Ελλήνων εξαγωγέων διατήρηση της σταθερότητας και συνέπειας του υψηλού επιπέδου ποιότητας των ελληνικών νωπών φρούτων και λαχανικών, ώστε να διατηρηθεί η θετική συνολικά εικόνα που απολαμβάνουν τα ελληνικά νωπά προϊόντα στην ισπανική αγορά. Κατά την άποψή μας, τα ελληνικά νωπά φρούτα και λαχανικά θα πρέπει να εκμεταλλευθούν την επανάκαμψη της κατανάλωσης στην ισπανική αγορά με ιδιαίτερη έμφαση στην υγιεινή διατροφή, δια της προσφοράς προϊόντων υψηλής ποιότητας και προσιτής τιμής και με παράλληλη προσπάθεια τόνωσης της εικόνας τους στους Ισπανούς καταναλωτές, αρκετοί από τους οποίους τα έχουν γευθεί επισκεπτόμενοι τη χώρα μας.
Επισημαίνεται ότι ο ανταγωνισμός για είσοδο στις μεγάλες λιανεμπορικές αλυσίδες είναι εξαιρετικά μεγάλος, καθώς ο παράγοντας της τιμής παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο προκειμένου να τοποθετηθεί κάποιο προϊόν στα σούπερ μάρκετ. Ενδεδειγμένο μείγμα καλής τιμής, στοχευμένης διαφήμισης και μικρών προωθητικών δράσεων προς το ισπανικό καταναλωτικό κοινό θα βοηθήσουν τα ελληνικά νωπά προϊόντα να εδραιώσουν και επεκτείνουν τη θέση τους στην ισπανική αγορά.
Θα πρέπει να υλοποιηθούν νέες μέθοδοι προσέγγισης αγοραστών-πελατών και να δημιουργηθούν συνέργειες με φορείς προώθησης των εξαγωγών και της γαστρονομίας.
Στόχος μας πρέπει να είναι η ανάδειξη των στοιχείων εκείνων που διαφοροποιούν τα ελληνικά προϊόντα από εκείνα του ανταγωνισμού, και αυτό μέσω μίας συνεχούς παρακολούθησης των τάσεων της αγοράς, συμμετοχών σε εμπορικές εκδηλώσεις, επαναλαμβανόμενων εξειδικευμένων παρουσιάσεων, γενικών παρουσιάσεων προβολής για προϊόντα ΠΟΠ και ΠΓΕ, εκδηλώσεων γαστρονομικής προβολής, επικεντρώνοντας τις προσπάθειές μας διείσδυσης στο μεσαίου προς υψηλότερου εισοδηματικού επιπέδου τμήμα του ισπανικού πληθυσμού.
Δεν θα πρέπει βεβαίως να παραβλέπουμε το γεγονός ότι η Ισπανία αποτελεί μεγάλη αγροτική χώρα του ευρωπαϊκού νότου, με τεράστια εγχώρια παραγωγή και εξαγωγές αγροτικών προϊόντων, πλειονότητα οποίων είναι ανταγωνιστικά προς τα αντίστοιχα ελληνικά.
Από τη μελέτη των τάσεων που εμφανίζουν οι ελληνικές εξαγωγές προς την Ισπανία τα τελευταία χρόνια, θεωρούμε ότι τα ελληνικά νωπά αγροτικά προϊόντα που έχουν ιδιαίτερη δυναμική και αξιόλογες προοπτικές στην αγορά της Ισπανίας είναι κυρίως τα ακτινίδια, τα ροδάκινα, τα εσπεριδοειδή (προς συμπλήρωση κενών στην εγχώρια ζήτηση), τα καρπούζια, το σταφύλι, τα δαμάσκηνα, οι ξηροί καρποί.
Η επέκταση του υφιστάμενου μεριδίου των ελληνικών νωπών φρούτων και λαχανικών στην ισπανική αγορά θα απαιτήσει μεγαλύτερη, περισσότερο συντονισμένη και στοχευμένη από πλευράς Ελλήνων εξαγωγέων προσπάθεια, εστιάζοντας στα προϊόντα για τα οποία η Ελλάδα είναι γνωστή και φημίζεται στην Ισπανία, σε προσιτές τιμές, με το κατάλληλο μείγμα ποιότητας και αξίας και χρησιμοποιώντας τα ενδεδειγμένα δίκτυα διανομής.
Οφείλουμε τέλος να επισημάνουμε, ότι η ταχεία ανάπτυξη που παρατηρείται στο κομμάτι του λιανεμπορίου προϊόντων delicatessen και βιολογικών προϊόντων, θα πρέπει να μας προσανατολίσει σε συστηματική προσπάθεια αύξησης του μεριδίου μας σε υψηλής ποιότητας προϊόντα, μεταξύ των οποίων τα βιολογικά.
Το εν λόγω αναπτυσσόμενο τμήμα της αγοράς παρουσιάζει ενδεχομένως σημαντικές ευκαιρίες για σοβαρούς Έλληνες παραγωγούς – εξαγωγείς πιστοποιημένων αγροτικών προϊόντων, με στόχο το μεσαίου προς ανώτερου εισοδηματικού επιπέδου τμήμα της ανώτερης μεσαίας ισπανικής αστικής τάξης.
Παράγοντες που επηρεάζουν ζήτηση –προσφορά
Όπως και στην πλειοψηφία των προϊόντων, έτσι και στην αγορά των φρούτων και των λαχανικών, ιδιαίτερης σημασίας είναι η καλή σχέση μεταξύ τιμής και ποιότητας. Τα τελευταία έτη, οι Ισπανοί καταναλωτές ευαισθητοποιούνται ολοένα και περισσότερο κοινωνικά και οικολογικά, στρεφόμενοι όλο και περισσότερο σε προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας και φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων καλλιέργειας και συγκομιδής.
Ανάλυση διμερούς εμπορίου με την Ελλάδα
Αμφότερες οι χώρες είναι μεγάλοι παραγωγοί φρούτων και λαχανικών, με αποτέλεσμα σε πολλές κατηγορίες προϊόντων να είναι ανταγωνίστριες σε διεθνές επίπεδο και το μεταξύ τους εμπόριο να είναι σχετικά πιο περιορισμένο σε σύγκριση με τις εμπορικές συναλλαγές σε νωπά αγροτικά προϊόντα που διατηρούν με άλλες χώρες. Ωστόσο, αρκετά αξιόλογες ποσότητες και αξίες καταγράφονται στο διμερές εμπόριο νωπών.
Το 2023 οι ελληνικές εξαγωγές λαχανικών στη χώρα της Ιβηρικής ξεπέρασαν τα 2 εκατ. ευρώ ανερχόμενες συγκεκριμένα στα 2,92 εκατ. ευρώ έναντι 2,27 εκατ. ευρώ το 2022 (αύξηση 28,5% σε αξίες, πλην όμως μείωση 14,7% σε ποσότητες), ενώ το 2021 είχαν εμφανιστεί κάπως περιορισμένες, κάτω του μισού εκατ. ευρώ.
Μεγαλύτερη είναι η σπουδαιότητα της Ισπανίας για τις ελληνικές εξαγωγές φρούτων, καθώς το 2023 η Ελλάδα εξήγαγε στην Ισπανία φρούτα συνολικής αξίας €70,53 εκατ., αυξημένης κατά 22,4% σε σχέση με το 2022 (€57,64 εκατ.).
Μεγάλο μέρος των ελληνικών εξαγωγών φρούτων αποτελούν οι εξαγωγές ακτινιδίων. Οι ελληνικές εισαγωγές φρούτων από την Ισπανία έφθασαν τα €17,6 εκατ. το 2023 έναντι €19,83 εκατ. το 2022 (μείωση κατά 11,3%).
Σημειώνεται ότι ενώ το εμπορικό ισοζύγιο φρούτων είναι παραδοσιακά θετικό για τη χώρα μας, στο εμπόριο λαχανικών παρουσιάζεται έλλειμα, αφού το 2023 η Ισπανία εξήγαγε προς την Ελλάδα λαχανικά αξίας €10,39 εκατ. και το 2022 €10,6 εκατ. (μείωση 2%).
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 οι ελληνικές εξαγωγές φρούτων και λαχανικών προς την Ισπανία ανήλθαν στα €37,24 εκατ. και €1,89 εκατ. αντίστοιχα, ενώ οι εισαγωγές από την Ισπανία ανήλθαν στα €11,85 εκατ. (φρούτα) και €5,43 εκατ. (λαχανικά).
Ροές εμπορίου – εμπορικό ισοζύγιο κλάδου
Η Ισπανία αποτελεί τον μεγαλύτερο εξαγωγέα φρούτων και λαχανικών στην Ευρώπη και τον τρίτο μεγαλύτερο στον κόσμο. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής της προορίζεται για αγορές εκτός των συνόρων της. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ισπανικού Υπουργείου Οικονομίας, Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (DataComex), το 2023 οι συνολικές ισπανικές εξαγωγές φρούτων και λαχανικών ανήλθαν σε €18,84 δισ., αυξημένες κατά 5% έναντι του 2022. Τα φρούτα αντιστοιχούν σε μερίδιο 53% της αξίας των συνολικών εξαγωγών. Αναφορικά με τις εισαγωγές φρούτων και λαχανικών, αυτές αυξήθηκαν το 2023 κατά 14,1% έναντι του 2022, φθάνοντας τα €6,38 δισ. Τα φρούτα αποτελούν το 64,5% της αξίας των συνολικών εισαγωγών με τα κυριότερα προϊόντα να είναι το αβοκάντο, ο ανανάς και άλλα τροπικά φρούτα, το ακτινίδιο, οι μπανάνες, τα μήλα, οι ξηροί καρποί. Κατά το πρώτο εξάμηνο τρέχοντος έτους, οι συνολικές εξαγωγές φρούτων και λαχανικών της Ισπανίας ανήλθαν σε €11,22 δισ. ενώ οι εισαγωγές σε €3,53 δισ. οδηγώντας σε ένα πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο της τάξεως των €7,69 δισ. Παρόλο που οι εισαγωγές αυξάνονται διαχρονικά, ακόμη σήμερα κυμαίνονται σε σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο από εκείνο των εξαγωγών, με αποτέλεσμα η Ισπανία να έχει μεγάλο θετικό εμπορικό ισοζύγιο, με την αξία των εξαγωγών να είναι σχεδόν τέσσερις φορές μεγαλύτερη από αυτή των εισαγωγών.
Η εγχώρια παραγωγή
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων (έτους 2022), η παραγωγή φρούτων και λαχανικών στην Ισπανία αντιπροσωπεύει το 43% της συνολικής φυτικής παραγωγής και το 25% της συνολικής αγροτικής παραγωγής, γεγονός που καθιστά τον κλάδο φρούτων και λαχανικών ως τον σημαντικότερο της ισπανικής γεωργίας. Τα προσωρινά στοιχεία του 2023 εμφανίζουν αυξημένες εκτάσεις και ποσότητες παραγωγής, ενδέχεται ωστόσο στη συνέχεια να υποστούν αναθεωρήσεις.
Λαχανικά
Στον κατωτέρω πίνακα διακρίνουμε το ύψος της εγχώριας παραγωγής λαχανικών το έτος 2023, τόσο σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις (σε εκτάρια), όσο και σε ποσότητες (τόνους).
ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ 2023
| Είδος | Καλλιεργήσιμη έκταση (εκτάρια) | Παραγωγή (τόνοι) |
| Λάχανο | 5.900 | 179.500 |
| Μπρόκολο | 33.400 | 483.100 |
| Σπαράγγι | 12.800 | 48.900 |
| Σέλινο | 1.900 | 120.500 |
| Μαρούλι | 32.600 | 918.600 |
| Σπανάκι | 5.200 | 78.000 |
| Αντίδι | 25.100 | 4.000 |
| Πατάτα | 62.000 | 1.976.300 |
| Κολοκύθα | 4.800 | 135.400 |
| Κολοκυθάκι | 11.000 | 560.300 |
| Αγγούρι | 8.000 | 748.700 |
| Κόκκινο λάχανο | 2.600 | 78.100 |
| Μελιτζάνα | 3.500 | 263.700 |
| Τομάτα | 50.100 | 3.977.800 |
| Πιπεριά | 21.400 | 1.241.000 |
| Πράσο | 2.600 | 70.200 |
| Καλαμπόκι | 248.100 | 2.910.500 |
| Αγκινάρα | 12.400 | 190.300 |
| Μπρόκολο | 33.400 | 483.100 |
| Κουνουπίδι | 7.000 | 156.100 |
| Σκόρδο | 24.900 | 210.600 |
| Κρεμμύδι | 22.700 | 1.157.000 |
| Παντζάρι | 35.800 | 2.861.600 |
| Καρότο | 6.500 | 324.900 |
| Ραπανάκι | 39.000 | 5.100 |
| Γογγύλι | 4.800 | 24.400 |
| Κουκί | 4.800 | 38.100 |
| Αρακάς | 19.500 | 125.000 |
| ΠράσιναΦασόλια | 6.900 | 124.200 |
| Μανιτάρια | 45.300 | 147.800 |
| ΣΥΝΟΛΟΛΑΧΑΝΙΚΑ* | 554.200 | 18.706.400 |
Πηγή: Υπουργείο Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων (MAPA), Επεξεργασία: Γραφείο ΟΕΥ Μαδρίτης
- Προσωρινά στοιχεία έτους 2023. Σύνολα δεν περιλαμβάνουν το καλαμπόκι.
Παρά τη μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων λαχανικών κατά τη διάρκεια της ισπανικής οικονομικής κρίσης, τα πέντε τελευταία έτη παρατηρείται συνολικά αύξηση των καλλιεργήσιμων επιφανειών. Οι μεγαλύτερες καλλιεργήσιμες εκτάσεις λαχανικών στην Ισπανία βρίσκονται στις εξής Κοινότητες: Μούρθια, Ανδαλουσία, Καστίλη και Λεόν, Καστίλη-Λα Μάντσα, Αραγονία, Εστρεμαδούρα και Κοινότητα της Βαλένθια. Παράλληλα, παρατηρείται σταθερή αύξηση της αξίας της παραγωγής φρουτολαχανικών.
Τομάτα
Η τομάτα αποτελεί ιστορικά την μεγαλύτερη εσοδεία λαχανικών της Ισπανίας. Για το 2023 η συνολική παραγωγή πλησίασε τους 4 εκατ. τόνους, ενώ η συνολική καλλιεργήσιμη έκταση τομάτας ανήλθε σε 50.100 εκτάρια σημειώνοντας αύξηση 11,3% σε σχέση με το 2022. Οι μεγαλύτερες ποσότητες καλλιεργούνται στις Κοινότητες της Moύρθια και της Ανδαλουσίας, ενώ έντονη παρουσία έχει και στις Κανάριες Νήσους, όπου και σε μεγάλο βαθμό καλλιεργείται η τοπική ποικιλία τομάτας (tomate canario).
Παντζάρι
Το 2023, το παντζάρι αναδείχθηκε σε δεύτερη σημαντικότερη καλλιέργεια λαχανικών στην Ισπανία, με ύψος παραγωγής στους 2,86 εκατ. τόνους και καλλιεργούμενες εκτάσεις 35.800 εκταρίων σημειώνοντας αξιόλογη αύξηση της τάξεως του 45% συγκριτικά με το 2022. Πατάτα
Η Ισπανία είναι σημαντικός καλλιεργητής πατάτας, με την εσοδεία της πατάτας να ευρίσκεται στην τρίτη θέση από πλευράς σημαντικότητας καλλιεργειών λαχανικών / βολβών. Το 2023 η παραγωγή ανήλθε σε 1,98 εκατ. τόνους, ενώ η καλλιεργήσιμη έκταση αυξήθηκε ελαφρότατα κατά 3,2%, φθάνοντας τα 62.000 εκτάρια. Σημειώνεται ότι σε βάθος χρόνου 15ετίας η πτώση των καλλιεργούμενων εκτάσεων ανέρχεται σε 27,1%, αφού το 2008 πατάτες καλλιεργούνταν σε συνολική έκταση 85.100 εκταρίων.
Πιπεριά
Το 2023, η πιπεριά αναδείχθηκε σε τέταρτη σημαντικότερη καλλιέργεια λαχανικών στην Ισπανία, με ύψος παραγωγής στους 1,24 εκατ. τόνους και καλλιεργούμενες εκτάσεις 21.400 εκταρίων σημειώνοντας ωστόσο ελαφρά μείωση (4,9%) συγκριτικά με το 2022. Κρεμμύδι Το 2023, το κρεμμύδι αναδείχθηκε σε πέμπτη σημαντικότερη καλλιέργεια λαχανικών στην Ισπανία, με ύψος παραγωγής στους 1,16 εκατ. τόνους και καλλιεργούμενες εκτάσεις 22.700 εκταρίων (μείωση 1,7% έναντι του 2022).
Μαρούλι
Η συνολική παραγωγή το 2023 ανήλθε σε 918,6 χιλ. τόνους, ενώ η καλλιέργειά του πραγματοποιήθηκε σε 32.600 εκτάρια γης (μείωση κατά 2,4% έναντι του 2022). Η γενικότερη τάση που παρατηρείται την τελευταία δεκαετία είναι η σημαντική αύξηση της παραγωγής και μετριασμένη αύξηση των εδαφών που καλλιεργούν μαρούλια.
Φρούτα
Κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης στην Ισπανία παρατηρήθηκε μία γενικότερη πτώση στη συνολικά παραγόμενη αξία φρούτων, η οποία όμως ξεκίνησε να αυξάνεται και πάλι από το 2015 και έπειτα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Γεωργίας, Αλιείας και Τροφίμων. Στον κατωτέρω πίνακα διακρίνουμε το ύψος της εγχώριας παραγωγής φρούτων (πλην εσπεριδοειδών) το έτος 2023, τόσο σε καλλιεργήσιμες εκτάσεις (σε εκτάρια), όσο και σε ποσότητες (τόνους).
ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΦΡΟΥΤΩΝ (ΠΛΗΝΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ) ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ 2023
| ΕΙΔΟΣ | Καλλιεργήσιμη έκταση(εκτάρια) | Παραγωγή (τόνοι) |
| Μήλο | 29.088 | 557.600 |
| Αχλάδι | 18.291 | 297.700 |
| Σταφύλιεπιτραπέζιο | 16.594 | 335.400 |
| Βερίκοκο | 19.123 | 120.700 |
| Κεράσι | 34.156 | 109.200 |
| Ροδάκινοκαινεκταρίνι | 70.694 | 1.355.500 |
| Καρπούζι | 21.700 | 1.153.000 |
| Πεπόνι | 16.300 | 515.000 |
| Φράουλα | 7.200 | 327.400 |
| Δαμάσκηνο | 11.235 | 163.200 |
| Σύκο | 21.719 | 44.400 |
| Ρόδι | 5.065 | 42.000 |
| Αβοκάντο | 23.953 | 105.947* |
| Μπανάνα | 9.938 | 429.300 |
| Λωτός | 15.562 | 392.150 |
| Ακτινίδιο | 1.858 | 26.900 |
| Μάνγκο | 5.754 | 39.944* |
| Mούσμουλο | 1.703 | 27.249* |
| Βατόμουρο | 3.409 | 32.500 |
| Μύρτιλο | 6.085 | 70.417 |
| Λοιπάφρούτα | 1.597 | 3.052 |
| ΣΥΝΟΛΟΦΡΟΥΤΑ** | 1.306.409 | 6.166.900 |
Πηγή:ΥπουργείοΓεωργίας,ΑλιείαςκαιΤροφίμων(MAPA),Επεξεργασία:ΓραφείοΟΕΥ Μαδρίτης
- Στοιχεία παραγωγής έτους 2022
**Προσωρινά στοιχεία έτους 2023. Η αυξημένη καλλιεργήσιμη έκταση οφείλεται σε καλλιέργειες ξηρών καρπών.
Τιμές λιανικής πώλησης
Οι τιμές λιανικής αλλάζουν διαχρονικά στα φρούτα και τα λαχανικά. Ενδεικτικά, στις μεγάλες και γνωστές αλυσίδες σουπερμάρκετ της Ισπανίας οι τιμές την τελευταία εβδομάδα Σεπτεμβρίου τρέχοντος έτους διαμορφώνονται ως εξής:
| Φρούτα | Λαχανικά | ||
| Είδος | Τιμή(€/κιλό) | Είδος | Τιμή(€/κιλό) |
| Μπανάνα | 1,15-3,59 | Μελιτζάνα | 1,89-5,20 |
| Νεκταρίνι | 1,75-3,29 | Μπρόκολο | 2,49-2,98 |
| Ροδάκινο | 1,89-6,39 | Καλαμπόκι | 3,10 |
| Πεπόνι | 0,89-2,69 | Μανιτάρι | 4,72-9,55 |
| Καρπούζι | 0,95-1,95 | Τομάτα | 1,59-7,48 |
| Σταφύλι | 2,45-6,30 | Αγγούρι | 1,39-3,84 |
| Πορτοκάλι | 1,33-3,29 | Πιπεριά | 1,59-8,45 |
| Φράουλα | 4,96-9,23 | Φασολάκι πράσινο | 4,38-10.76 |
| Ακτινίδιο | 3,29-12,63 | Καρότο | 0,99-9,52 |
| Αχλάδι | 1,75-5,70 | Μαρούλι | 0,40-7,56 |
| Ανανάς | 1,45-3,04 | Πατάτα | 1,10-3,69 |
| Δαμάσκηνο κόκκινο | 2,28-4,98 | Κουνουπίδι | 1,99-2,79 |
| Μήλο | 1,66-4,12 | Κρεμμύδι | 0,65-3,78 |
| Μανταρίνι | 1,99-2,69 | Σκόρδο | 5,80-10,45 |
| Πράσο | 4,50-7,50 | ||
| Σπαράγγι | 9,00-11,63 | ||
| Ραπανάκι | 3,71 | ||
| Κολοκύθι | 1,09-3,65 | ||
| Λάχανο | 1,19-2,49 | ||
