- Στην 4η θέση παγκοσμίως η Ελλάδα στην παραγωγή ακτινιδίων
Το 2022, (τελευταία χρονιά επισήμων στοιχείων FAO), όπως αναφέρει ο ειδικός σύμβουλος του Incofruit Hellas κ. Γιώργος Πολυχρονάκης, καλλιεργήθηκαν παγκοσμίως και συγκομίσθηκαν 4,539 εκατομμύρια τόνοι καρπών ακτινιδίων έναντι 4,467 εκατ. τόνων το 2021. Η Κίνα με 2,380 εκατ. τόνους αποτελεί τη χώρα με τον μεγαλύτερο όγκο παραγωγής ακτινιδίων, που αντιπροσωπεύει το 53% της συνολικής παραγωγής, έπεται ως δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός στον κόσμο, η Νέα Ζηλανδία με 603,5 χιλ. τόνων. Η Ιταλία με 431,56 χιλ. τόνων κατέλαβε την τρίτη θέση ως προς τη συνολική παραγωγή Στην τέταρτη θέση ανήλθε η χώρα μας και ακολουθεί το Ιράν.
Η εκτίμηση για το 2023 ήταν ότι η παγκόσμια παραγωγή ήταν μειωμένη με την χώρα μας να διατηρεί την 4η θέση.
Η καλλιέργεια του ακτινιδίου βρίσκεται σε διαρκή ανάπτυξη στην χώρα μας, αφού έχουν αυξηθεί εντυπωσιακά οι φυτεύσεις, ως προς την παραγωγή (από 36.000 t το 2001/2002 και 70.000 t το 2007/08 σε 313.393 t το 2021/22) ενώ για το 2022/23 είναι της τάξης των 323 χιλ .τόνων και το 2023/24 της τάξης των 290 χιλ.τόνων.
Σημειώνεται ότι και η παραγωγή της Ιταλίας ανέκαμψε το 2022 σε σχέση με το 2021, με συνέπεια τον περιορισμό των εισαγωγών πρώτης ύλης από την Ελλάδα κατά -24 χιλ τόνων (ατυποποίητων κατευθείαν από τον αγρό).
Εξαγωγές
Το 2022, οι παγκόσμιες εξαγωγές καρπών ακτινιδίου (βάσει στοιχείων UN COMTRADE and ITC statistics) κατέγραψαν μείωση κατ όγκο και ανήλθαν σε 1,647 εκατ. τόνους, και αύξηση σε αξία στα 3,738 δις ευρώ έναντι 1,843 εκατ. τόνων και 3,311 δις ευρώ το 2021.
Η Ν Ζηλανδία με 1,616 δις ευρώ και 676,7 χιλ τόνους είναι η πρώτη εξαγωγική χώρα το 2022 με δεύτερη την Ιταλία των 513,04 εκατ. ευρώ και 282,2 χιλ. τόνων. Τρίτη ως προς την αξία το Βέλγιο με 483 εκατ. ευρώ και ως προς τις ποσότητες το Ιράν με 193,88 χιλ. τόνους ακολουθούμενες από την Ελλάδα με 188,151 χιλ. τόνους και σε αξία 210,083 εκατ.ευρώ.
Η αύξηση των εξαγωγών ακτινιδίων της χώρας μας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, που κατά τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια από 38.000 t το 2007/08 έφτασε σε 198.142 τ. την απελθούσα εμπορική περίοδο 2022/23 καταγράφοντας ρεκόρ σε τονάζ με την αξία να διαμορφώνεται σε 202.692.162 ευρώ με μείωση κατά -17,7% της μεσοσταθμικής τιμής μονάδος έναντι της αντίστοιχης προηγούμενης περιόδου. Την περίοδο 2023/24 κατεγράφη ρεκόρ κατατάσσοντας το προϊόν ως το πρώτο εξαγόμενο φρούτο της χώρας μας σε αξία με εισροή 305,5 εκατ. ευρώ.
Την περίοδο 2022/23 η παραγωγή της χώρας μας ανήλθε στους 323 χιλ. τόνους και την περαιωθείσα περίοδο 2023/24 εκτιμάται ότι η συγκομισθείσα ποσότητα είναι της τάξεως των 285-290 χιλ.τόνων.
Το εξαγωγικό εμπόριο της χώρας μας εκμεταλλευόμενο την καλή παραγωγή μας διεύρυνε και αύξησε τις εξαγωγές τυποποιημένων προϊόντων προς την Ε.Ε. και τις τρίτες εκτός Ε.Ε.27 χώρες και αντικατέστησε το Ιράν στην αγορά της Ινδίας όσο διήρκεσε η απαγόρευση εισαγωγών (που απαγόρευσε λόγω φυτοφαρμάκων τις εισαγωγές) ενώ την τρέχουσα εξαγωγική περίοδο 2023/24 διατήρησε μέρος των κατακτηθέντων μεριδίων. Παράλληλα με το άνοιγμα της αγοράς της Βραζιλίας εισήλθαν δυναμικά σ αυτή την αγορά εξισορροπώντας τις απώλειες της Ινδίας.
Το 63% της εμπορεύσιμης παραγωγής ετησίως εξάγεται, κυρίως σε ευρωπαϊκές αγορές, όπως Ισπανία, Ιταλία, Γερμανία, Πολωνία, Ρουμανία, Ολλανδία, Ηνωμένο Βασίλειο και Τσεχία, ενώ από τις τρίτες χώρες ανοδικά κινούνται οι εξαγωγές στην Κίνα, Ινδία, ΗΠΑ, Καναδά, Ουκρανία, Τουρκία και Αίγυπτο, σε μια προσπάθεια ανοίγματος σε νέες αγορές με διασπορά του κινδύνου, μετά και τον αποκλεισμό από τη ρωσική αγορά.
Υπήρξε μια ανάκαμψη στην κατανάλωση φρούτων μετά την πανδημία του Covid-19, με την κατανάλωση να αναμένεται να συνεχιστεί ανοδικά τα επόμενα πέντε χρόνια. Η κατανάλωση στην Ευρώπη, έχει διαμορφωθεί σε υψηλά επίπεδα εν αντιθέσει με αυτή στην Β. Αμερική που η κατά κεφαλή κατανάλωση παραμένει χαμηλή με τάσεις αύξησης .
Η λήξασα περίοδος έδωσε ευκαιρίες και μερικώς επετεύχθη ο στόχος μας που ήταν η αξιοποίηση βάσει προγράμματος της συγκυριακής μείωσης της παραγωγής Ιταλίας (– 15% στις πράσινες ποικιλίες) για διεύρυνση του πελατολογίου και των αγορών των ποιοτικών προϊόντων μας με ταυτοποίηση της προέλευσης τους τυποποίηση και ποιότητα. Εντούτοις και πάλι παρουσιάστηκαν κρούσματα (7 φορτία) με προβλήματα κατά την εισαγωγή τους στην Ινδία με ότι σημαίνει αυτό για την φήμη του προϊόντος.
Θα πρέπει επιτέλους να γίνει κατανοητό ότι το μακροπρόθεσμο όφελος των παραγωγών αφορά την απευθείας σύνδεση των προϊόντων τους με τις καταναλωτικές αγορές μέσω του υγιούς εξαγωγικού εμπορίου της χώρας μας. Δεν θα πρέπει να επαναληφθεί και για τα προϊόντα αυτά το κακό προηγούμενο του ελαιολάδου.
Οι προοπτικές για το προϊόν ήταν ευοίωνες γιατί η ποιότητα των προϊόντων μας είναι εξαιρετική (τηρουμένων των ορθών καλλιεργητικών πρακτικών) και σε εμπορικό επίπεδο αφ ενός με τήρηση των υφιστάμενων προδιαγραφών εμπορίας και υγειονομικών απαιτήσεων και αφ ετέρου με αξιοποίηση των ευκαιριών που δίνουν οι νέες διμερείς συμφωνίες της χώρας μας για εισαγωγές ακτινιδίων όπως είναι η αγορά της Βραζιλίας, του Ισραήλ και του Βιετνάμ . Συμπερασματικά ενώ δυνάμεθα να πουλήσουμε τυποποιημένο το προϊόν σε υψηλότερες τιμές το πουλάμε ατυποποίητο κατ ευθεία από τον αγρό όπως στην περίπτωση της Ιταλίας για «ιταλοποίηση» ή υποτιμολογημένο (όπως στην περίπτωση Βουλγαρίας )
Ενδεικτικά το 2022 η Ιταλία, κατέγραψε εξαγωγές (βάσει στοιχείων UN Comtrade) προς όλο τον Κόσμο 282.220 τόνων αξίας 513.041 εκατ. ευρώ ήτοι 1,82 ευρώ/κιλό κατά μέσο όρο , έναντι 188.351 τόνων αξίας 210,083 ευρώ δηλ.1,12 ευρώ/κιλό της χώρας μας δίνοντας το παράδειγμα του τι πρέπει να κάνει μια χώρα προκειμένου να αποκτούν τα εξαγόμενα απ αυτήν προϊόντα υψηλή προστιθέμενη αξία Σημειώνεται ότι η μεσοσταθμική τιμή της Ν.Ζηλανδίας ήταν 2,39 ευρώ/κιλό. Απόδειξη αυτής της αρχής είναι ότι την λήξασα εμπορική περίοδο η μεσοσταθμική τιμή πώλησης ανά μονάδα βάρους αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά 58,6% σε 1,62 ευρώ/κιλό και ιδιαίτερη σημείωση ότι οι αποθηκευθείσες ποσότητες που εξήχθησαν τον α΄εξάμηνο 2024 απόλαυσαν τιμή 1,733 ευρώ/κιλό.
Την αρξάμενη εμπορική περίοδο 2024/25 η παραγωγή της χώρας μας εκτιμάται ότι θα υπερβεί τους 330 χιλ. τόνους. Η εξαγωγή την τρέχουσα εμπορική περίοδος 2024/25 που βρίσκεται στην αρχή της κινείται με τους ίδιους ρυθμούς της αντίστοιχης περσινής περιόδου και αναμένεται να αυξηθούν στις ευρωπαϊκές καταναλωτικές αγορές μετά την εξάντληση των ακτινιδίων Ν Ζηλανδίας .
Χαρακτηριστικά μέχρι 1/11/2024 βάσει των προσωρινών στοιχείων από αναγγελίες στο ΜΕΝΟ καταγράφεται η μέχρι τώρα πορεία εξαγωγής ακτινιδίων 2024 αυξημένες κατά 6,5% (Εξαγωγές 1/9 έως 1/11/24 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα 2023).
Δυστυχώς με την έναρξη και της φετινής εμπορικής περιόδου εξήχθησαν-διακινήθηκαν φορτία πρώιμων ποικιλιών που δεν πληρούσαν τις προδιαγραφές εμπορίας τους που προβλέπονται από την ενωσιακή και εθνική νομοθεσία. Αναμένεται η ανακοίνωση της επιβολής των προβλεπομένων κυρώσεων σε βάρος των παραβατών που εξακριβώθηκαν ότι είχαν διακινήσει τις προηγούμενες εβδομάδες προϊόντα που δεν τηρούσαν τις προδιαγραφές της σχετικής ΚΥΑ για τα εξαγόμενα ακτινίδια και είχαν διακινηθεί χωρίς να αναγγελθούν στο ΜΕΝΟ. Διαπιστώθηκαν παρατυπίες και παράπονα που είδαν και άκουσαν Έλληνες επισκέπτες-εκθέτες της εκθεσης Fruit Attraction -συνοδευόμενοι από τον Εμπορικό Ακόλουθο της Χώρας μας -στη Λαχαναγορά της Μαδρίτης.
Η Πολιτεία εκτιμώντας εγκαίρως, ότι το ακτινίδιο αποτελεί ένα σημαντικό ελληνικό εξαγώγιμο προϊόν του οποίου η καλή ποιότητα διασφαλίζει τη φήμη των ελληνικών προϊόντων στις αγορές του εξωτερικού και προστατεύει τα συμφέροντα τόσο των Ελλήνων παραγωγών, όσο και των ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεις που λειτουργούν με θεμιτό τρόπο και συμμορφώνονται με τις διατάξεις της ισχύουσας ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας, θέσπισε μέτρα για την διακίνηση και εμπορία των ακτινιδίων ακολουθώντας και την πρακτική ανταγωνιστριών παραγωγών χωρών.
Προς αντιμετώπιση των φαινομένων κυκλοφορίας ατυποποίητων προϊόντων , χωρίς προστιθέμενη αξία, κατευθείαν από τον αγρό, και χωρίς σήμανση, στοιχεία που συμβάλλουν και στον αφελληνισμό των ελληνικών ακτινιδίων, εκδόθηκε η αριθ. 9475/136897/10.10.2018 Υπουργική Απόφαση σχετικά με «Ρυθμίσεις θεμάτων εμπορίας και διακίνησης των ακτινιδίων» .Παρά την έκδοση απόφασης του ΥΠΑΑΤ με θέμα «Εντατικοί έλεγχοι σε αποστελλόμενα στην Ε.Ε. φορτία ακτινιδίων» εξακολουθούν να παρατηρούνται , τόσο κατά την εμπορική περίοδο 2023/24 όσο και τη τρέχουσα, φαινόμενα διακίνησης ακτινιδίων από «Ελληνες, Ιταλούς και βαλκάνιους εμπόρους» ατυποποίητων φρούτων και λαχανικών (κατευθείαν από τον αγρό) κυρίως προς τις γειτονικές αγορές ,με το πρόσχημα ότι προορίζονται για «βιομηχανική χρήση» που υπονομεύουν όλη την προσπάθεια της χώρας για διατήρηση της φήμης των προϊόντων της.
Εφιστάται η προσοχή και ευθύνη των αρμόδιων ελεγκτικών υπηρεσιών στην εντατικοποίηση των ελέγχων στα σημεία εξόδου της χώρας τόσο για τον έλεγχο των εξαγομένων προϊόντων μας για τον ποιοτικό και υγειονομικό έλεγχο των διακινουμένων-εξαγομένων προϊόντων μας προς αποφυγή δυσφήμισης των προϊόντων μας από την μη τυποποίηση-συσκευασία από πιστοποιημένους προς τούτο φορείς τυποποίησης που παρέχουν πλήρη ιχνηλασιμότητα αλλά και όπως η αρμόδια Δ/νση του Υπ.Α.Α.Τ. αποστείλει επιστολή-συνδρομής της αντίστοιχης Υπηρεσίας Υπουργείου Γεωργίας της Ιταλίας κ.α χωρών με τα στοιχεία των τυχόν αναγγελθησσομένων φορτίων και των Ιταλών κ.α παραληπτών για έλεγχο τους και πιστοποίησης εγγράφως ότι τα αποσταλλέντα ακτινίδια προς Βιομηχανική χρήση έλαβαν τον προορισμό τους και δεν διατέθηκαν προς νωπή κατανάλωση (σχ μνεία της παρ.7 του άρθρου 4 του Καν 543/2011 ως τροποποιήθηκε που αναφέρει 7. Προσκομίζεται η απόδειξη στην αρμόδια αρχή του κράτους μέλους ότι τα προϊόντα …………….. ανταποκρίνονται στις προβλεπόμενες προϋποθέσεις, ιδίως όσον αφορά τον προορισμό τους.) προς αποφυγή διάθεσης ακατάλληλων προς νωπή κατανάλωση προϊόντων που υπονομεύουν όλη την προσπάθεια της χώρας κινδυνεύοντας να μείνει αδιάθετο μέρος από την παραγωγή ακτινιδίων από το πλήγμα της φήμης των προϊόντων της σε συνδυασμό με την υποκατανάλωση στις αγορές.
Με βάση αυτά τα δεδομένα και τις προοπτικές προτείναμε μέτρα για την αντιμετώπιση των διαταραχών στις αγορές μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το κλείσιμο στην ερυθρά θάλασσα ήτοι:
- Δημιουργία ενιαίου Ταμείου (κατά το πρότυπο του ενιαίου ταμείου ενέργειας) που θα παρέχει στήριξη στους ευρωπαίους παραγωγούς γεωργικών προϊόντων και τις επιχειρήσεις απέναντι στις αυξήσεις κόστους (εισροών) λόγω του κόστους των λιπασμάτων , φυτοφαρμάκων και ζωοτροφών αλλά και τυποποίησης-συσκευασίας, υλικών συσκευασίας, μεταποίησης και μεταφορικών.
- Να εντατικοποιηθούν οι έλεγχοι στα εισαγόμενα ακτινίδια τόσο από απόψεως φυτουγειονομικών όσο και της μη «ελληνοποίησής» προς διάθεση στην εγχώρια αγορά ή στην εξαγωγή τους για την διασφάλιση της φήμης του προϊόντος μας
- Η Ελληνική Πολιτεία να λύσει άμεσα το πρόβλημα με τους αλλοδαπούς εργάτες γης καθότι οι μέχρι σήμερα νομοθετικές ρυθμίσεις είναι αναποτελεσματική (δεν εισακούστηκαν σχετικές προτάσεις μας) και ο κίνδυνος μη καλλιέργειας μεγάλων εκτάσεων γης σε όλη την χώρα είναι υπαρκτός. «Προτείνεται να επιτραπεί στους μετανάστες χωρίς χαρτιά που ήδη ζουν και εργάζονται (παράνομα) να αποκτήσουν κατόπιν αιτήσεώς τους ειδική άδεια παραμονής (χωρίς δικαίωμα μετάβασης σε άλλη Χώρα της Ε.Ε. και σε άλλο τομέα και να γίνουν νόμιμοι εργαζόμενοι – εάν εργάζονται σε ορισμένους τομείς που αντιμετωπίζουν έλλειψη εργατικού δυναμικού, όπως ως εργάτες γης για συγκομιδή προϊόντων, παράλληλα με την υφιστάμενη νομοθεσία για μετακλητούς εργάτες από διάφορες τρίτες χώρες» .
Αυτή η πρόταση επηρεάζει πραγματικά μόνο άτομα που βρίσκονται ήδη στη χώρα – είτε εργάζονται παράνομα είτε έχουν υποβάλει αίτηση ασύλου.
Η πλειοψηφία των αλλοδαπών ζουν από τους καρπούς της εργασίας τους και προσπαθούν να ενσωματωθούν.
Το υφιστάμενο πλαίσιο είναι μια μορφή παραλογισμού του συστήματος έχοντας κάποιους αλλοδαπούς σε αδράνεια και άλλους στην παρανομία, και η κατ εξαίρεση κάθε φορά ρύθμιση για δυνατότητα χορήγησης άδειας για περιορισμένο χρονικό διάστημα είναι μεν προς την σωστή κατεύθυνση πλην όμως δεν τους δίδει την βεβαιότητα για παραμονή τους στην χώρα με συνέπεια την φυγή τους προς άλλες χώρες της Ε.Ε. με ελαστικότερους όρους χορήγησης κάρτας εργασίας και παραμονής ως η Ιταλία.
Προκειμένου να διατηρήσουμε την παρουσία των προϊόντων μας στις καταναλωτικές αγορές παραδοσιακές και νέες θα πρέπει:
1) η ελληνική καλλιέργεια ακτινιδίων να εμπλουτιστεί από πλευράς νέων ποικιλιών. Η αλλαγή πλεύσης στις καλλιέργειες θα πρέπει να προβλέπει προϊόντα που από μελέτες προτίμησης των καταναλωτών θα επικρατήσουν την επόμενη δεκαετία και να εκμεταλλευτούμε όλες τις δυνατότητες που μας δίνει κλιματικά και γεωγραφικά η χώρα μας,
2) Να οριοθετηθούν ζώνες παραγωγής σε έκταση ούτως ώστε να μπορούν να απορροφηθούν από την διεθνή ζήτηση και
3) το ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο να εκμεταλλευτεί τις ευκαιρίες προς διεύρυνση των παραδοσιακών του αγορών τόσο ευρωπαϊκών όσο και σε τρίτες χώρες που έχουν συναφθεί διμερείς φυτουγειονομικές συμφωνίες ως π.χ σε ΗΠΑ, Καναδά κ.α που οι εξαγόμενες ποσότητες αυξάνονται από έτος σε έτος.
Πιν.1: Μεγαλύτεροι παραγωγοί ακτινιδίων στον κόσμο το 2022 (σε τόνους)
Πιν.2: Ελλάς Καλλιέργεια ακτινιδίου ανά περιφέρεια 2022 % (13.565 εκτάρια)
Πηγή: επεξεργασία Incofruit-Hellas βάσει στοιχείων ΥΠΑΑΤ
Στον παρακάτω παρατιθέμενο εμφανίζονται αναλυτικά στοιχεία του Ισοζυγίου των της τελευταίας τριετίας:
