Νέα εφάπαξ πληρωμή 50.000 ευρώ για μικροκαλλιεργητές, με σκοπό την επιχειρηματική ανάπτυξη των «μικρών αγροκτημάτων», αναμένεται να ανακοινωθεί από την Κομισιόν στις 16 Μαΐου 2025, στο πλαίσιο των σαρωτικών αναθεωρήσεων της ισχύουσας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), η οποία προετοιμάζει ένα νέο πακέτο μέτρων 50.000€ σε μικροπαραγωγούς με σημαντικές αλλαγές στον τρόπο κατανομής των αγροτικών ενισχύσεων των αγροτών αλλά και στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις, σύμφωνα με σχετικό έγγραφο που διέρρευσε από την DG Agri.
Παράλληλα, άλλα μέτρα που περιγράφονται στο έγγραφο της Επιτροπής, έχουν ως εξής:
- Παρέκκλιση για βιοκαλλιεργητές από τις ΚΓΠΣ 1,3,4,5 και 6.
- Επιτρέπονται πληρωμές ανά μονάδα ζωικού κεφαλαίου για δεσμεύσεις για το περιβάλλον, το κλίμα και τη βιολογική γεωργία.
- Ευελιξίες σχετικά με την ΕΕΑΕ 1 (συντήρηση μόνιμων λιβαδιών).
- Εφαρμογή της GAEC 4 (ρυθμιστικές λωρίδες κατά μήκος των υδάτινων ρευμάτων) κατά μήκος των υδάτινων ρευμάτων όπως ορίζονται από τα κράτη μέλη βάσει της Οδηγίας Πλαίσιο για τα Ύδατα.
- Αφαίρεση δύο άρθρων που σχετίζονται με το περιβάλλον/το κλίμα από τον κανονισμό στρατηγικού σχεδίου της ΚΓΠ.
- Ευελιξία στα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου για τον υπολογισμό των ζημιών για ορισμένες ομάδες αγροτών ή περιοχών και για την επιλογή γεωργών με βάση την κατάσταση ή τις ανάγκες.
- Επιτρέπονται στα κράτη μέλη να δημιουργήσουν μια παρέμβαση κρίσης για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης φυσικών καταστροφών με έως και 2% του εθνικού κονδυλίου της ΚΓΠ.
- Απλουστευμένο καθεστώς πληρωμών για «μικρούς αγρότες» που δεν λαμβάνουν κατά τα άλλα χρηματοδότηση του Πυλώνα Ι της ΚΓΠ και τους απαλλάσσει από προϋποθέσεις, ενώ τους επιτρέπει την πρόσβαση στο οικολογικό σύστημα του Πυλώνα Ι
- Πρόσθετο οικονομικό κίνητρο σε οργανώσεις παραγωγών στον τομέα των οπωροκηπευτικών.
- Αλλαγές σε χρηματοπιστωτικά μέσα, συμπεριλαμβανομένης της επιλεξιμότητας του ΦΠΑ σε χρηματοπιστωτικά μέσα.
- Περαιτέρω χρήση ψηφιακών εργαλείων.
- Απλοποίηση του ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης και ελέγχου (IACS), με περαιτέρω μείωση των επιτόπιων ελέγχων.
- Παροχή περαιτέρω ευελιξίας στα κράτη μέλη όσον αφορά τους ελέγχους υπό όρους, με στόχο επίσης τη μείωση των επιτόπιων ελέγχων.
Το νέο πακέτο μέτρων για τους αγρότες, σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί από τους αξιωματούχους των Βρυξελλών, θα περιλαμβάνει κανόνες για την κατανομή των κονδυλίων, την απλούστευση της πράσινης αρχιτεκτονικής, η οποία θα βασίζεται σε χαλάρωση των περιβαλλοντικών απαιτήσεων και μείωση της γραφειοκρατίας.
Ήδη, οι ευρωπαϊκές αγροτικές οργανώσεις εφιστούν την προσοχή για αποφάσεις και αλλαγές, οι οποίες θα εξασφαλίζουν ένα δίκαιο εισόδημα για τους αγρότες, που χρειάζονται τη στήριξη των άμεσων ενισχύσεων, καθώς τα εισοδήματά τους εξακολουθούν να είναι χαμηλά και να εξαρτώνται τόσο από τις γεωπολιτικές αναταραχές όσο και από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Οι επιθεωρήσεις και οι καταργήσεις
Ειδικότερα, σύμφωνα με έγγραφο του τμήματος γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξετάζεται επίσης, η πλήρη κατάργηση δύο νομικών διατάξεων, οι οποίες επί τους παρόντος απαιτούν από τα κράτη μέλη της ΕΕ να προσαρμόσουν τα στρατηγικά τους σχέδια για την ΚΑΠ σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία για το κλίμα και το περιβάλλον.
Ταυτόχρονα, η Επιτροπή στοχεύει στα υπόλοιπα πρότυπα Καλών Γεωργικών και Περιβαλλοντικών Συνθηκών (ΚΓΠΣ) –από τα οποία εξαρτώνται οι πληρωμές της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) – που δεν επηρεάστηκαν από την προηγούμενη δέσμη απλούστευσης του 2024.
Όσον αφορά το θέμα των επιτόπιων επιθεωρήσεων, η Επιτροπή προτείνει οι αγρότες να υποβάλλονται σε όχι περισσότερους από έναν έλεγχο συμμόρφωσης ετησίως. Ωστόσο, προειδοποιεί ότι αυτή η αλλαγή θα μπορούσε να «αποδυναμώσει τα συστήματα διακυβέρνησης» και να μειώσει την «αποτρεπτική επίδραση των ελέγχων».
Το έγγραφο σημειώνει επίσης ότι οι μεταρρυθμίσεις θα μπορούσαν να καταστήσουν «αδύνατο τον σωστό έλεγχο των εκμεταλλεύσεων με πολλαπλές πληρωμές που συνδέονται με πολλά κριτήρια επιλεξιμότητας», ενώ παραδόξως θα αυξηθεί ο φόρτος επιθεώρησης σε μικρότερες εκμεταλλεύσεις.
Το νέο πακέτο μέτρων για τους αγρότες
Στη δεύτερη δέσμη μέτρων για την απλούστευση της ΚΑΠ, η οποία έχει προγραμματιστεί προς έγκριση για τις 14 Μαΐου, περιλαμβάνονται μέτρα που σύμφωνα με την Επιτροπή, θα ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα των αγροτών, και την επιχειρηματική ανάπτυξη των «μικρών αγροκτημάτων».
Συγκεκριμένα, εξετάζονται εξής:
- Απλοποίηση των απαιτήσεων στην εκμετάλλευση για την καλύτερη αναγνώριση διαφόρων καταστάσεων και γεωργικών πρακτικών (όπως η βιολογική γεωργία),
- τον εξορθολογισμό της στήριξης των μικρότερων και μεσαίων αγροτικών εκμεταλλεύσεων με μεγαλύτερη χρήση απλουστευμένων ενισχύσεων,
- Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας μέσω βελτιωμένου και απλουστευμένου σχεδιασμού και πρόσβασης σε χρηματοδοτικά μέσα,
- Παροχή μεγαλύτερης ευελιξίας στα κράτη μέλη για τη διαχείριση των στρατηγικών σχεδίων.
Μια τρίτη δέσμη μέτρων απλούστευσης θα έρθει στο τέλος του τρέχοντος έτους, και η οποία θα εστιάζει σε άλλους τομείς πολιτικής όπως στην ενίσχυση της θέσης των αγροτών στην εφοδιαστική αλυσίδα, αλλά μέτρα για την αποτροπή πώλησης αγροτικών προϊόντων κάτω από το κόστος παραγωγής.
Σε κάθε περίπτωση όμως, οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών θα αξιολογήσουν και θα μελετήσουν για τον αντίκτυπο που πιθανόν να έχουν τέτοιου είδους μέτρα.
Στρατηγική ανανέωσης
Επόμενο βήμα θα αποτελέσει το σχέδιο της Κομισιόν για τους νέους αγρότες και κατά πόσο η γεωργία θα γίνει ξανά ελκυστική, καθώς σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία μόλις το 12% των αγροτών είναι κάτω των 40 ετών και πολλοί παλεύουν με χαμηλά εισοδήματα, γραφειοκρατία και ασταθείς αγορές.
Έτσι, σύμφωνα με ανακοινώσεις του επιτρόπου Γεωργίας Κριστόφ Χάνσεν, το δεύτερο εξάμηνο του 2025, αναμένεται η παρουσίαση της στρατηγικής ανανέωσης των γενεών, η οποία θα περιλαμβάνει μέτρα για την αντιμετώπιση των εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι νέοι που θέλουν να ασχοληθούν με τη γεωργία, όπως η πρόσβαση στη γη, το κεφάλαιο και οι δεξιότητες.
«Θα συνεργαστούμε στενά με τους νέους αγρότες, τα κράτη μέλη, τα ενδιαφερόμενα μέρη και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για να σχεδιάσουμε μια σειρά συστάσεων και θα δούμε πώς μπορούμε να κάνουμε περισσότερα μέσω εθνικών μέτρων, όπως φορολογικά κίνητρα ή προγράμματα συνταξιοδότησης», δήλωσε χαρακτηριστικά στην τελευταία συνεδρίαση του τμήματος Γεωργίας της ΕΕ ο Κριστόφ Χάνσεν.
