∆ρ ∆αµιανός Νεοκλέους
Ανώτερος Λειτουργός Γεωργικών Ερευνών
στο Iνστιτούτο Γεωργικών Eρευνών
Η λίπανση δεν θα πρέπει να εκλαµβάνεται ως µια απλή διαδικασία εφαρµογής των λιπασµάτων στο έδαφος, αλλά ως µια σύνθετη διαδικασία που ρυθµίζει το επίπεδο γονιµότητας του εδάφους, µε τέτοιον τρόπο ώστε να ικανοποιούνται οι ανάγκες των φυτών, και ταυτόχρονα, να εξασφαλίζεται τόσο η αειφορία του εδάφους, όσο και η προστασία του περιβάλλοντος. Γίνεται, λοιπόν, φανερό ότι, όταν αναφερόµαστε σε συµβουλή λίπανσης θα πρέπει, απαραιτήτως, να γνωρίζουµε ουσιώδεις πτυχές του αντικειµένου της λίπανσης, όπως η γονιµότητα του εδάφους, οι ιδιαίτερες ανάγκες των καλλιεργειών σε θρεπτικά στοιχεία και η αποτελεσµατικότητα χρήσης των λιπασµάτων.
Μέχρι πρόσφατα, η λίπανση ήταν εµπειρική και πολλές φορές γινόταν στα «τυφλά». Πήγαινε, δηλαδή, ο γεωργός, προµηθευόταν ένα λίπασµα που εφαρµοζόταν κατά παράδοση στην περιοχή και, ακολούθως, το έριχνε στο χωράφι του µε γνώµονα τη δική του εµπειρία ή γενικές κατευθυντήριες γραµµές. Η εµπειρική αυτή προσέγγιση στη χρήση των λιπασµάτων αποδείχτηκε τελικά αντιοικονοµική και αναποτελεσµατική σε επίπεδο παραγωγού και έχει συνδεθεί µε
περιβαλλοντικά προβλήµατα, όπως την αύξηση των συγκεντρώσεων των νιτρικών στους υδροφορείς, τη συσσώρευση χηµικών ουσιών στα εδάφη και τη δηµόσια υγεία. Πολλά ζητήµατα υπερλίπανσης ή µη ορθολογικής λίπανσης θα µπορούσαν να λυθούν αν οι λιπάνσεις ήταν εξειδικευµένες για κάθε αγροτεµάχιο, µε βάση την εδαφική ανάλυση και την ανάλυση φύλλων. Συνεπώς, καθίσταται αναγκαία η βαθύτερη εξειδίκευση των συνθηκών και των πρακτικών της λίπανσης, έτσι ώστε να βασίζεται στην επιστηµονική γνώση, να ανταποκρίνεται στις πραγµατικές ανάγκες των καλλιεργειών, ενώ, ταυτόχρονα, να διατηρεί τις θρεπτικές ισορροπίες στο περιβάλλον. Μια τέτοια προσέγγιση είναι ορθολογική και ταυτίζεται µε τις «καλές γεωργικές πρακτικές» όπως επιβάλλουν οι Νόµοι και οι Κανονισµοί στο σύγχρονο κόσµο.
Ασφαλώς, η επιτυχής ερµηνεία της ανάλυσης του εδάφους για τη διατύπωση της «συµβουλής λίπανσης» θα πρέπει να λαµβάνει υπόψη και να συνεκτιµά όλες εκείνες τις παραµέτρους του ισοζυγίου των εισροών και εκροών. Ο υπολογισµός της δόσης προς εφαρµογή του θρεπτικού γίνεται σύµφωνα τόσο µε τα αποτελέσµατα της ανάλυσης του εδάφους (φυσικές και χηµικές ιδιότητες των αγροτεµαχίων, µηχανική σύσταση, pH και οργανική ουσία), όσο και µε την ταυτόχρονη συνεκτίµηση των εισροών και εκροών (ανοργανοποίηση, αποδέσµευση από δυσδιάλυτες πηγές και απελευθέρωση από µη εναλλακτικές πηγές, αποµάκρυνση των θρεπτικών λόγω συγκοµιδής, έκπλυση, απονιτροποίηση δέσµευση, εξαέρωση, διάβρωση). Συνεκτιµώντας όλες τις προαναφερθείσες παραµέτρους, µε τη συγκέντρωση του κάθε στοιχείου από την ανάλυση των φύλλων παρέχεται η δυνατότητα να προσαρµόζουµε το επίπεδο της λίπανσης στις πραγµατικές, ανάγκες σε θρεπτικά των καλλιεργειών. Με τη διαδικασία αυτή, οι υπολογιζόµενες δόσεις – ποσότητες των θρεπτικών αποσκοπούν, αφ’ ενός στην κάλυψη των αναγκών των φυτών και, αφετέρου, στην ικανοποίηση των παραγωγικών απαιτήσεων και την αειφορία του εδάφους, αλλά και, γενικότερα, στην προστασία του οικοσυστήµατος.
Συνοψίζοντας, τα αναµενόµενα οφέλη της συµβουλευτικής λίπανσης, η οποία βασίζεται στην ανάλυση του εδάφους και των φύλλων, είναι τα ακόλουθα:
- H ακριβής εκτίµηση των αναγκών λίπανσης των καλλιεργειών, σε επίπεδο παραγωγού, µε βάση τις εδαφικές συνθήκες της συγκεκριµένης έκτασης, της θρεπτικής κατάστασης του φυτού και, συνεπώς, η αποφυγή φαινοµένων υπερλίπανσης των καλλιεργειών.
- H διασφάλιση της ∆ηµόσιας Υγείας, λόγω της δυνατότητας παραγωγής προϊόντων µε την ενδεικνυόµενη χρήση λιπασµάτων και, συνεπώς, απαλλαγµένων νιτρικών ή άλλων ουσιών που συνεπάγεται η υπερλίπανση των καλλιεργειών, που, λόγω άγνοιας της υφιστάµενης θρεπτικής κατάστασης των εδαφών, ενδεχοµένως εφαρµόζεται σε µεγάλη έκταση σήµερα.
- H προστασία του Περιβάλλοντος, καθώς παρέχει δυνατότητες για την αειφόρο διαχείριση των εδαφικών πόρων µε µείωση των εισροών χηµικών λιπασµάτων, µε αποτέλεσµα: – την αποφυγή νιτρορρύπανσης των υπογείων υδροφόρων οριζόντων,
– τη µείωση του κινδύνου ευτροφισµού των επιφανειακών υδάτων, και
– τη συσσώρευση χηµικών ουσιών στο έδαφος. - H ανταγωνιστικότητα των παραγόµενων αγροτικών προϊόντων, επειδή µε τις δυνατότητες ορθολογικής χρήσης των λιπασµάτων, επιτυγχάνεται:
– μείωση των δαπανών κόστους,
– αύξηση της παραγωγικότητας, και
– βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων.
