Το ισπανικό ελαιόλαδο: Εθνικό προϊόν με παγκόσμια επιρροή και ελληνικό ενδιαφέρον

• Του Χρήστου Αθανασιάδη

Το ελαιόλαδο δεν είναι απλώς ένα προϊόν διατροφής για την Ισπανία — είναι μέρος της ταυτότητάς της. Με κατανάλωση που τη φέρνει δεύτερη παγκοσμίως μετά την Ελλάδα, σύμφωνα με το γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της πρεσβείας μας στη Μαδρίτη, η χώρα έχει μετατρέψει το “υγρό χρυσάφι” σε ισχυρό οικονομικό και πολιτιστικό σύμβολο, ενώ η παραγωγή και οι εξαγωγές της καθορίζουν τις παγκόσμιες τιμές και τάσεις στον κλάδο.

Η σημασία του ελαιολάδου για την ισπανική κουζίνα και κοινωνία

Η ισπανική διατροφή είναι βαθιά συνδεδεμένη με το ελαιόλαδο, ιδιαίτερα στις μεσογειακές Αυτόνομες Κοινότητες. Από τη μαγειρική έως την παραγωγή καλλυντικών και σαπουνιών, το προϊόν αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας. Σε πολλές περιοχές, ολόκληρες τοπικές οικονομίες βασίζονται σε αυτό, προσδίδοντάς του κρίσιμο ρόλο για την απασχόληση και το εισόδημα χιλιάδων οικογενειών.

Παραγωγή, κατανάλωση και εξαγωγές

Παρά την υψηλή εσωτερική κατανάλωση, η Ισπανία παράγει πολύ περισσότερο ελαιόλαδο απ’ ό,τι χρειάζεται, εξάγοντας σημαντικές ποσότητες κυρίως προς την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Η Ασία αναδεικνύεται τα τελευταία χρόνια σε νέα αγορά-στόχο, προσφέροντας δυναμικές προοπτικές ανάπτυξης.

Από την κρίση τιμών στην αποκατάσταση ισορροπίας

Η διετία 2022–2024 χαρακτηρίστηκε από ξηρασία, μειωμένη παραγωγή και έντονες πληθωριστικές πιέσεις που εκτόξευσαν τις τιμές ακόμη και στα 15 ευρώ το λίτρο. Το ελαιόλαδο μετατράπηκε προσωρινά σε “είδος πολυτελείας”, προκαλώντας αντιδράσεις. Με την ομαλοποίηση της παραγωγής, οι τιμές σταδιακά αποκλιμακώθηκαν, επαναφέροντας το προϊόν στα πιο προσιτά επίπεδα.

Θεσμοί και έρευνα: Η Ισπανία πρωτοπόρος στην καινοτομία

Η Ανδαλουσία φιλοξενεί κορυφαία παρατηρητήρια τιμών και ερευνητικά κέντρα, ενώ Πανεπιστήμια όπως της Jaén, της Κόρδοβας και της Γρανάδας πρωτοπορούν στην τεχνολογική βελτίωση της ποιότητας. Στη Μαδρίτη εδρεύει το Διεθνές Συμβούλιο Ελαιοκομίας (International Olive Council) — ο μοναδικός παγκόσμιος διακυβερνητικός οργανισμός του κλάδου, που συντονίζει διεθνείς πολιτικές και πρότυπα ποιότητας.

Εγχώρια προτίμηση και ελληνικές ευκαιρίες

Οι Ισπανοί προτιμούν σχεδόν αποκλειστικά εγχώρια προϊόντα, ωστόσο η μειωμένη παραγωγή τα τελευταία χρόνια άνοιξε τον δρόμο για εισαγωγές, κυρίως χύδην ελληνικού ελαιολάδου. Οι ελληνικές εξαγωγές μπορούν να διεκδικήσουν μερίδιο αγοράς σε niche κατηγορίες, όπως βιολογικά ή premium delicatessen ελαιόλαδα, αξιοποιώντας τη φήμη της ποιότητας και της αυθεντικότητας του ελληνικού προϊόντος.